Không có tinh trùng là thế nào? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Tinh trùng là tế bào sinh sản của nam giới, nằm trong tinh dịch. Tuy nhiên có nhiều trường hợp nam giới bị vô sinh do không có tinh trùng. Vậy không có tinh trùng là gì? Đây là thắc mắc của rất nhiều người kể cả nam và nữ. Hãy tìm đáp án cùng với chuyên gia y tế về thắc mắc này nhé.

Điểm khác nhau giữa tinh trùng và tinh dịch

Thạc sĩ Bác sĩ (ThS.BS) Lê Đỗ Nguyên, bác sĩ chuyên khoa nam khoa, phòng khám đa khoa Quốc tế Hà Nội, cho biết, cho đến hiện tại vẫn có nhiều người cho rằng tinh dịch là tinh trùng. Đây là một quan niệm sai, dẫn đến mọi thông tin đều bị sai lệch. Sau đây là những điểm khác biệt giữa tinh trùng và tinh dịch mà bất cứ ai cũng cần biết:

Tinh trùng là gì?

• Tinh trùng là tế bào sinh sản của nam giới được sản xuất ở tinh hoàn, với sự hỗ trợ của nhiều cơ quan sinh dục nam giới. 
• Mỗi tinh trùng đều mang nhiễm sắc thể đặc trưng của người bố với kích thước vô cùng nhỏ, chỉ có thể quan sát qua kính hiển vi. 
• Chúng có hình dáng giống con nòng nọc với đầu to và đuôi kéo dài. Khi hoạt động, phần đầu có nhiệm vụ điều hướng, phần đuôi sẽ di chuyển qua lại để cơ thể đi lên phía trước. 
• Tinh trùng là một phần của tinh dịch có nhiệm vụ và chức năng tìm gặp trứng, thụ thai và tạo ra phôi thai và duy trì sự sinh sản của đàn ông. 
• Tinh trùng chứa nhiều protein và các thành phần khác như đường, vitamin, canxi, axit ascorbic, axit citric, axit lactic, fructose, kẽm, magie, kali, chất béo, natri… nhưng ở hàm lượng nhỏ. 
• Thông thường, lượng tinh dịch trung bình khi xuất tinh là 2 – 5ml và có gần 15 – 200 triệu tinh trùng. 

Tinh dịch là gì

• Tinh dịch là chất dịch màu trắng chảy ra từ dương vật. 
• Tinh dịch có thể nhìn thấy bằng mắt thường còn tinh trùng thì phải dùng kính hiển vi để quan sát.
• Sau khi xuất ra bên ngoài từ 5 – 10 phút, tinh dịch sẽ không ở dạng sệt mà nhanh chóng hóa lỏng. 
• Tinh dịch có nhiệm vụ cung cấp chất dinh dưỡng và là môi trường nuôi sống lý tưởng của tinh trùng, đưa tinh trùng vào sâu trong âm đạo.

Không có tinh trùng là như thế nào?

ThS.BS Nguyên cho biết, thông thường, nam giới sản xuất tinh trùng liên tục với số lượng khoảng 100 triệu con mỗi ngày. Tinh trùng sản xuất được sẽ tích trữ trong túi tinh và tồn tại trong khoảng 75 ngày. Nếu sau thời gian này, tinh trùng không được xuất ra ngoài sẽ tự tiêu hủy.

Vậy, không có tinh trùng là hiện tượng nam giới không có tinh trùng (vô tinh) hoặc quá ít trong tinh dịch khi xuất ra. Điều này có nghĩa là tinh trùng không được sản xuất theo thông thường. Do vậy khi xuất tinh, chỉ có tinh dịch chứ không có tinh trùng. Nhiều nam giới vẫn xuất tinh bình thường và thấy có tinh dịch nên không biết mình không có tinh trùng. 

Dấu hiệu không có tinh trùng

Khác với các bệnh lý tình dục khác, không có tinh trùng được coi là nguyên nhân gây vô sinh trong thầm lặng ở nam giới bởi nó gần như không có biểu hiện bất thường nào. Họ vẫn có ham muốn tình dục và cường độ sinh hoạt tình dục bình thường. Chỉ có 1 số bất thường nếu quan sát kĩ tinh dịch hay có sự nghi ngờ khi đã từng mắc các bệnh lý liên quan đến cơ quan sinh dục, mà điều này thường bị bỏ qua. Cụ thể:

• Tinh dịch có dấu hiệu không bình thường: một người đàn ông có tinh trùng khỏe mạnh thì tinh dịch sẽ màu trắng đục và hơi đặc khi mới xuất ra ngoài, tiếp xúc với không khí khoảng 5 phút thì nó sẽ hóa lỏng và chuyển dần thành trong suốt. Nếu nam giới thấy tinh dịch của mình bị vón cục hay có màu ngà hoặc loãng hẳn thì bạn nên đi kiểm tra ngay.
• Các bệnh lý liên quan đến cơ quan sinh dục nam giới cũng có thể gây nên tình trạng vô tinh. Nếu bạn có các bệnh như viêm nhiễm tinh hoàn, túi tinh, tuyến tiền liệt hoặc tinh hoàn bị teo bất thường thì đây cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo rất rõ ràng. Ngoài ra nếu bạn từng bị các bệnh lý này và đã chữa dứt điểm nhưng bạn vẫn có thể phải đối mặt với tình trạng vô tinh do các bệnh này có khả năng gây nên các biến chứng.

Do đó, để nhận biết đàn ông không có tinh trùng chỉ có thể đến các cơ sở chuyên khoa thăm khám và làm các xét nghiệm để có thể kết luận có tinh trùng hay không và nguyên nhân của tình trạng này là gì. Theo ThS.BS Nguyên, việc chẩn đoán không có tinh trùng đòi hỏi một loạt các xét nghiệm y khoa chuẩn xác bao gồm: xét nghiệm máu, xét nghiệm tinh dịch đồ, siêu âm hệ sinh dục… 

Nguyên nhân không có tinh trùng

Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra tình trạng không có tinh trùng bao gồm: 

• Tác dụng phụ của thuốc hay liệu pháp xạ trị
• Nam giới bị mắc dị tật bẩm sinh không có ống dẫn tinh: nếu như nữ giới cần có ống dẫn trứng để vận chuyển trứng thì nam giới cũng cần ống dẫn tinh để tinh trùng có thể di chuyển ra ngoài. Thế nhưng một số nam giới trong giai đoạn dậy thì không phát triển ống dẫn tinh thành kích cỡ chuẩn và dẫn đến việc tinh trùng không có đường di chuyển ra ngoài.
• Tắc ống dẫn tinh: nam giới gặp phải tình trạng tắc ống dẫn tinh bẩm sinh, ngoài ra khi trưởng thành mắc các bệnh xã hội cũng có thể khiến người đàn ông gặp tình trạng này. Cũng như trường hợp không có ống dẫn tinh, đàn ông bị tắc ống dẫn tinh cũng làm tinh trùng không ra ngoài được.
• Mắc hội chứng xuất tinh ngược dòng: rất nhiều trường hợp nam giới bị hội chứng này, nó được ghi nhận bởi hiện tượng nước tiểu bất thường, khám kiểm tra phát hiện tinh trùng lẫn vào nước tiểu. Nam giới mắc hội chứng xuất tinh ngược dòng này sẽ xuất tinh ngược về bàng quang thay vì đi đến mào tinh và ống niệu đạo.
• Suy tinh hoàn: tinh hoàn chính là nhà máy sản xuất tinh trùng, nếu cơ quan này bị suy yếu thì quy trình tạo ra tinh trùng cũng bị ảnh hưởng, tinh trùng sẽ không được sinh ra hoặc dù có được sinh ra nhưng cũng không trưởng thành được.
• Rối loạn nội tiết tố nam: tuyến yên của nam giới là cơ quan đảm nhiệm chức năng hình thành các nội tiết tố để kích thích quá trình sinh tinh ở tinh hoàn. Trong trường hợp các nội tiết này không được sinh ra hay sinh ra quá ít hoặc quá nhiều đều dẫn đến tình trạng không sản xuất ra tinh trùng được.

Dựa trên những nguyên nhân trên sẽ định dạng được tình trạng không có tinh trùng gây nên vô sinh thứ phát, vô sinh vĩnh viễn… để có những phương pháp điều trị phù hợp.

Các phương pháp điều trị không có tinh trùng

Sau khi có kết quả thăm khám và các xét nghiệm, bác sĩ chuyên khoa sẽ tư vấn và đưa ra phác đồ điều trị với từng căn nguyên gây vô tinh để giải quyết vấn đề vô sinh. Hiện tại có các phương pháp và các công nghệ hiện đại hỗ trợ điều trị vô tinh dựa trên hai hiện trạng: hoàn toàn không có tinh trùng và tinh trùng ít. 

Với những nam giới có tinh trùng nhưng tinh trùng quá ít hoặc không vận động di chuyển, có nhiều phương pháp có thể hỗ trợ sinh sản như thay đổi chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng để bổ dưỡng tinh trùng, sinh tinh… Có thể kết hợp đông y và tây y cùng các kĩ thuật khác. Với những nam giới bị mắc chứng rối loạn nội tiết tuyến yên thì có thể điều trị bằng các thuốc nội tiết giúp cân bằng, điều hòa lại hormone trong cơ thể.

Trên thực tế, nam giới không có tinh trùng do không sản xuất được tinh trùng chiếm hơn 60% tổng số bệnh nhân. Phương pháp được sử dụng phổ biến và hiệu quả nhất đối với các trường hợp này là thực hiện các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản để tìm và lấy tinh trùng trực tiếp từ mào tinh và tinh hoàn như MESA, PESA, MTESE, TESE.

Tỷ lệ thành công trong việc lấy được tinh trùng tùy thuộc vào nhiều yếu tố. Thông thường khi đã lấy và nuôi dưỡng được tinh trùng, bác sĩ chuyên khoa vô sinh hiếm muộn sẽ tư vấn phương pháp thụ tinh nhân tạo. Tỷ lệ thành công của phương pháp này có thể lên tới 70 – 80%.

Một số trường hợp nam giới vô sinh không may mắn, không thể tìm thấy tinh trùng nào trong mào tinh hay tinh hoàn. Trong trường hợp này, các cặp đôi sẽ xem xét tới biện pháp xin tinh trùng từ nguồn khác để thụ thai.

Các bác sĩ chuyên khoa vô sinh hiếm muộn khuyến cáo các cặp vợ chồng nên thực hiện các chẩn đoán, xét nghiệm vô sinh, đặc biệt ở nam giới là thực hiện tinh dịch đồ trong trường hợp không thể thụ thai dù không sử dụng biện pháp bảo vệ và có tần suất quan hệ đều đặn. “Càng phát hiện sớm các vấn đề bệnh lý khi cả hai vợ chồng đều còn trẻ thì khả năng chữa khỏi và có con càng cao.”, ThS.BS Nguyên chia sẻ.

Không có tinh trùng nên làm gì

Tinh trùng khỏe mạnh là tinh trùng đạt đủ số lượng, hoạt động tốt, không có hình dáng dị dạng… 

• Số lượng: số lượng tinh trùng phải trên 15 triệu trên mỗi ml tinh dịch. Càng có nhiều tinh trùng, thì khả năng tiếp cận với trứng để thụ tinh sẽ cao hơn.
• Khả năng vận động tốt: Khả năng vận động của tinh trùng được đánh giá là tốt khi 40% trong tổng số tinh trùng có thể vận động hiệu quả.
• Hình dạng bình thường: tinh trùng khỏe mạnh có đầu tròn và đuôi dài, di chuyển linh hoạt.

Theo đó, để có thể tăng số lượng cũng như chất lượng tinh trùng, nam giới không có tinh trùng nên chú trọng đến việc bổ sung các thực phẩm giàu dinh dưỡng như:

• Ăn thực phẩm giàu chất kẽm, đạm giúp sản sinh hormone testosterone như: hàu, cá hồi, thịt bò…
• Vitamin B12: có nhiều trong thịt, cá và sữa. Vitamin B12 giúp bảo vệ tinh trùng khỏi viêm và oxy hóa bởi các gốc tự do có hại trong cơ thể.
• Vitamin C: có nhiều trong cam, các loại quả mọng, khoai tây, cà chua, rau cải bó xôi,… Ăn nhiều thực phẩm chứa vitamin C giúp tăng số lượng tinh trùng. Thậm chí, trong một số trường hợp số lượng tinh trùng có thể tăng gấp đôi sau một vài tháng.
• Vitamin D: Có nhiều trong lòng đỏ trứng và các loại hải sản như: hàu, tôm, cá hồi… Vitamin D giúp tăng cường hàm lượng testosterone trong cơ thể nam giới. Bên cạnh đó, nếu cơ thể được cung cấp đủ hàm lượng Vitamin D cần thiết sẽ giúp tinh trùng có khả năng hoạt động mạnh mẽ hơn, góp phần gia tăng khả năng thụ thai thành công. 
• Các loại quả hạch: ngày càng nhiều các nghiên cứu chứng minh lợi ích của các loại hạt với sức khỏe tình dục. 
• Lycopene: Lycopene có nhiều trong các thực phẩm như dưa hấu, cà chua. Lycopene giúp làm chậm quá trình oxy hóa trong cơ thể qua đó bảo vệ tinh trùng khỏi nguy cơ bị tổn thương và hỏng ADN. Uống 4- mg lycopene mỗi ngày đã được chứng minh giúp cải thiện số lượng và khả năng vận động của tinh trùng.

Bên cạnh đó, nam giới cần lưu ý đến chế độ sinh hoạt lành mạnh:

• Giảm cân: là một trong những điều hiệu quả nhất có thể làm để tăng số lượng tinh trùng nếu nam giới bị thừa cân. Béo phì là nguyên nhân khiến giảm thiểu số  lượng, nồng độ và khả năng di chuyển của tinh trùng, cũng như sức khỏe tổng thể của tinh trùng. 
• Tập thể dục đều đặn: Ngay cả khi không cần phải giảm cân, việc vận động và có lối sống lành mạnh có thể giúp tăng số lượng tinh trùng của nam giới. Tập tạ và tập thể dục ngoài trời có thể giúp tinh trùng khỏe mạnh hơn các hình thức tập thể dục khác. Tập thể dục cũng có thể giúp duy trì cân nặng hợp lý, rất tốt cho sức khỏe tinh trùng của nam giới.
• Tránh lạm dụng chất kích thích: Số lượng tinh trùng thấp và tinh trùng không khỏe mạnh có liên quan đến việc lạm dụng chất kích thích như: đồ uống có cồn, thuốc lá, các chất gây nghiện, bao gồm cocaine và steroid đồng hóa.
• Kiểm soát môi trường làm việc: cần có những biện pháp kiểm soát hạn chế  nếu nam giới tiếp xúc với kim loại nặng, dung môi, thuốc trừ sâu, chất tẩy dầu mỡ, keo hoặc sơn không gốc nước, các chất gây rối loạn nội tiết khác, tiếp xúc với nhiệt độ hoặc bức xạ quá mức … Những chất này được coi là các chất độc và có thể ảnh hưởng đến số lượng tinh trùng. 
• Kiểm soát stress: Stress thường xuyên làm ảnh hưởng đến hứng thú tình dục. Từ đó cũng làm ảnh hưởng đến sức khỏe tinh trùng.  Để khắc phục. Nếu đang tìm cách làm thế nào để tinh trùng khỏe mạnh, bạn cần kiểm soát căng thẳng cho bản thân
• Nên mặc đồ lót rộng rãi, chất liệu cotton thoáng mát: Điều này giúp cho tinh hoàn ở nhiệt độ thích hợp và thoáng khí, có thể giúp nuôi dưỡng tinh trùng khỏe mạnh. 
• Tránh dùng các chất tẩy rửa vệ sinh không phù hợp. 
• Chăm sóc và vệ sinh “cậu nhỏ” đúng cách đề phòng mắc các bệnh về đường sinh dục.
• Quan hệ tình dục an toàn lành mạnh, tránh để mắc các bệnh lý về tình dục cũng như tránh tổn thương cơ quan sinh dục.

Không có tinh trùng là một trong những nguyên nhân chủ yếu gây nên vô sinh hiếm muộn ở nam giới. Việc tìm hiểu nguyên nhân, chẩn đoán và lựa chọn các phương pháp điều trị là rất quan trọng nhằm giúp các cặp đôi có cơ hội sinh con. Tuy nhiên thực hiện việc này đòi hỏi tính chuyên môn cao, cần được các bác sĩ chuyên khoa thăm khám và tư vấn các phương pháp phù hợp với từng trường hợp cụ thể.

Để có thể phát hiện sớm, tận dụng được thời gian điều trị khi bị các vấn đề về sức khỏe sinh sản nói chung và không có tinh trùng nói riêng, các cặp đôi nên thực hiện khám sức khỏe tiền hôn nhân để tầm soát tốt các vấn đề sức khỏe bản thân. Qua buổi thăm khám này, các bác sĩ chuyên khoa sẽ có những tư vấn phù hợp với hiện trạng sức khỏe bản thân và mong muốn của mỗi cặp đôi.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho các bạn các thông tin đầy đủ về hiện tượng không có tinh trùng. Nếu bạn vẫn còn những băn khoăn cần được giải đáp, hãy vui lòng chọn [TƯ VẤN TRỰC TUYẾN] để được các bác sĩ hỗ trợ nhanh nhất