Vô sinh có tinh trùng không? [Chuyên gia giải đáp]

Vô sinh là vấn đề nan giải của nhiều cặp đôi. Theo nghiên cứu, tỷ lệ vô sinh ở Việt Nam đang ngày càng tăng và có xu hướng trẻ hóa, tập chung chủ yếu ở nam giới. Vậy, vô sinh có tinh trùng không, các vấn đề về tinh trùng gây vô sinh là gì, điều trị vô sinh như thế nào? Tất cả sẽ được giải đáp trong bài viết dưới đây. 

Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi bác sĩ Lê Đỗ Nguyên, Bs.CKII Ngoại Tiết Niệu, phòng khám đa khoa quốc tế Hà Nội. 

Vô sinh là bệnh gì, nam giới làm thế nào để biết mình vô sinh?

Vô sinh là tình trạng các cặp đôi không thể có con dù sinh hoạt tình dục bình thường mà không sử dụng các biện pháp an toàn nào. Bệnh có thể xảy ra ở cả nam và nữ, tuy nhiên phần lớn trường hợp khám vô sinh ở các cặp đôi thì vấn đề thường xuất hiện ở phái mạnh. 

Đối với các cặp vợ chồng muốn có con nhưng đã quan hệ 2 – 3 lần/tuần trong suốt 1 năm mà không thể thụ thai (khi quan hệ không dùng bất cứ biện pháp an toàn nào) sẽ được đưa vào nhóm hiếm muộn. Với những trường hợp này, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra rồi mới đưa ra kết luận người bệnh có bị vô sinh không. 

Quay trở lại vấn đề vô sinh ở nam, khi đi khám, bác sĩ sẽ chỉ định nam giới làm xét nghiệm tinh dịch đồ để kiểm tra chất lượng tinh trùng. Bởi phần lớn các vấn đề liên quan đến vô sinh nam thường xuất phát từ tinh trùng của người bệnh. Thông qua kết quả khám tinh dịch đồ thì bác sĩ sẽ có kết luận về tình trạng của tinh trùng như khỏe hay yếu, dị dạng hay không, có tìm thấy tinh trùng hay không? Từ đó có hướng điều trị phù hợp. 

Vô sinh có tinh trùng không?

Một trong những thắc mắc của nhiều cặp đôi là vô sinh có tinh trùng không? Bởi tinh trùng là nhân tố quan trọng, có ảnh hưởng đến quá trình thụ thai, phát triển và hình thành của phôi thai.

Thực tế, vô sinh không có tinh trùng chỉ là một trong nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng vô sinh, có rất nhiều trường hợp nam giới vẫn có tinh trùng nhưng không thể có con. Đơn giản vì sức khỏe sinh sinh sản của nam giới có tốt hay không phụ thuộc rất nhiều vào tình trạng hình thái và đặc điểm của tinh trùng. Do đó, nếu tinh trùng bị dị dạng, số lượng ít hay có những bất thường như không đầu, đầu to, không đuôi, đuôi kim… đều dẫn đến khó thụ thai và gây ra tình trạng vô sinh – hiếm muộn. 

Như đã nói ở trên, việc tiến hành kiểm tra tinh dịch đồ sẽ giúp bác sĩ tìm ra sự bất thường trong tinh dịch của người bệnh. Nếu nam giới qua 2 lần thử tinh dịch đồ cách nhau 2 tuần nhưng không tìm thấy tinh trùng sẽ được chẩn đoán là vô tinh (không có tinh trùng). Tỷ lệ mắc vô tinh chỉ chiếm 1% dân số nhưng chiếm với 10 – 15% nguyên nhân gây vô sinh nam. 

Các bệnh lý tinh trùng liên quan đến vô sinh thường gặp

Ngoài vô sinh do không có tinh trùng ra thì cũng có nhiều bệnh lý liên quan đến tinh trùng khiến nam giới bị vô sinh:

Tinh trùng có số lượng ít và yếu

Nhóm nam giới có tinh trùng nhưng khó thụ thai có thể là do số lượng tinh trùng yếu, tính di động của tinh trùng kém hoặc cả hai. Việc không đảm bảo về chất lượng và số lượng khiến tinh trùng khó có thể chống chọi và lại gần trứng để thụ tinh. Từ đó khiến tỷ lệ thụ thai giảm xuống mặc dù không sử dụng bất cứ biện pháp an toàn nào trong thời gian dài. 

Để chẩn đoán chính xác tình trạng tinh trùng yếu ở nam giới thì cần phải thực hiện việc kiểm tra ít nhất 3 lần. Nếu nam giới chỉ đi khám một lần thì không thể đưa ra được kết luận cuối cùng. 

Cực khoái khô

Khi quan hệ tình dục, thời điểm xuất tinh của nam giới thường là khi đạt cực khoái. Nhưng trong một vài trường hợp, người đàn ông đạt cực khoái nhưng không xuất tinh – đây được gọi là cực khoái khô. Nguyên nhân dẫn đến cực khoái khô có thể là do xuất tinh ngược dòng, di truyền, bất thường ở cơ quan sinh sản…

Việc đạt cực khoái nhưng không xuất tinh sẽ khiến tinh dịch không thể thâm nhập vào tử cung của người phụ nữ và do đó không thể tiến hành thụ thai được. 

Quái tinh

Tinh trùng bình thường sẽ có hình dạng đầu bầu dục, đuôi dài (tương tự như nòng nọc) thì tinh trùng bị dị dạng thường sẽ có thêm đầu, đuôi kỳ lạ, hay thêm đuôi hoặc mất đuôi… Nếu phần lớn tinh trùng đều có hình dạng bất thường như trên thì được gọi là quái tinh. 

Nếu phần lớn tinh trùng có hình dạng bất thường sẽ được gọi là quái tinh. Hình dạng tinh trùng bình thường sẽ có đầu bầu dục, đuôi dài, nếu tinh trùng bị quái tinh sẽ có hình dạng đầu kỳ lạ, có thêm đầu, không đầu, thêm đuôi hoặc mất đuôi. Phần lớn nguyên nhân dẫn đến quái tinh thường do di truyền.

Ngoài các bất thường trong tinh trùng phổ biến đã nêu ở trên thì còn một số các bất thường khác như thiểu nhược quái tinh, mủ tinh dịch, tinh trùng hoại tử… 

Nguyên nhân khiến tinh trùng bất thường

Hiện nay, vẫn chưa xác định được chính xác nguyên nhân dẫn tới tình trạng tinh trùng bất thường, bao gồm vô tinh. Tuy nhiên có một số yếu tố sau được cho là có ảnh hưởng đến chất lượng và số lượng tinh trùng:

• Tuổi tác: nam giới tuổi càng cao thì sinh lý càng suy giảm, trong đó có tinh trùng. 
• Môi trường: môi trường sống độc hại, thường xuyên tiếp xúc với hóa chất, tia phóng xạ, sóng điện từ…
• Thói quen sống: nghiện thuốc lá, rượu bia, chất kích thích…
• Lối sống: lười vận động, thức khuya, dậy sớm, không nghỉ ngơi đầy đủ…

Chẩn đoán tinh trùng dị dạng

Theo bác sĩ Lê Đỗ Nguyên, Bs.CKII ngoại tiết niệu với hơn 30 năm trong ngành, phân tích tinh dịch đồ là phương pháp kiểm tra phổ biến và chính xác nhất, thường được sử dụng cho việc chẩn đoán tình trạng tinh trùng bất thường hiệu quả nhất. Quy trình phân tích tinh dịch đồ ở nam giới: 

• B1: Trước khi lấy mẫu tinh dịch, bác sĩ sẽ yêu cầu nam giới không nên quan hệ trong ít nhất 2 ngày. Khi đến lấy mẫu, nam giới sẽ được phát 1 lọ đựng mẫu sạch, vô khuẩn để tiến hành lấy tinh dịch. 
• B2: Nam giới sẽ lấy tinh dịch vào lọ bằng cách thủ dâm, có thể lấy tinh dịch ở bao cao su nhưng không được dùng bao cao su thông thường (vì chúng chứa chất diệt tinh trùng) mà phải dùng bao cao su chuyên dụng. 
• B3: Bác sĩ sẽ thông qua kính hiển vi để phán đoán  hình dạng, đếm số lượng và đánh giá khả năng di chuyển của tinh trùng. Lượng tinh dịch, màu sắc, độ sánh, Ph,… cũng phải được kiểm tra bằng thiết bị chuyên dụng để đánh giá tình trạng bất thường của tinh dịch. 
• B4: Khi có kết quả khám, bác sĩ sẽ đánh giá tinh trùng của nam giới theo các tiêu chí như lượng tinh dịch, hình thái tinh trùng, khả năng chuyển động… Rồi đưa ra kết luận, nếu có nghi ngờ thì người bệnh sẽ phải tiến hành kiểm tra thêm một lần nữa. 
• B5: Sau các lần kiểm tra, bác sĩ sẽ xác định xem nam giới có bị tinh trùng bất thường không. Nếu có, bác sĩ sẽ tư vấn phương hướng điều trị. 

Điều trị tinh trùng bất thường

Việc điều trị tinh trùng bất thường (bao gồm vô tinh) cần nhiều thời gian, sự theo dõi sát sao của bác sĩ. Theo đó, người bệnh có thể được chỉ định:

• Thay đổi lối sống, từ bỏ tác thói quen xấu như thuốc lá, rượu bia…
• Sử dụng thuốc được kê đơn, chủ yếu là các loại thuốc có tác dụng tăng sức khỏe sinh trùng, tăng cường nội tiết tố nam…
• Phẫu thuật nếu cần thiết. 

Trong trường hợp điều trị nhưng không có kết quả thì bác sĩ có thể chỉ định một số phương pháp hỗ trợ sinh sản. 

Phòng ngừa tình trạng tinh trùng bất thường

Phần lớn các trường hợp tinh trùng bất thường là không thể ngăn ngừa được và chỉ có thể thông qua việc điều trị để cải thiện tình hình. Tuy nhiên, một số chuyên gia cũng cho rằng một số biện pháp dưới đây giúp nam giới cải thiện sức khỏe sinh sản, tăng cơ hội làm cha: 

• Tránh hút thuốc, uống rượu, sử dụng chất kích thích
• Duy trì cân nặng hợp lý
• Tránh để tinh hoàn bị tăng nhiệt độ kéo dài. 
• Hạn chế tiếp xúc với hóa chất, phóng xạ
• Tập luyện thể dục, giải tỏa căng thẳng. 
• Theo dõi, điều trị các vấn đề sinh sản ở các địa chỉ y tế uy tín. 

Thông qua bài viết này, bạn đọc đã trả lời được câu hỏi vô sinh có tinh trùng không? Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào khác, bạn có thể bấm vào khung chat phía dưới để được bác sĩ chuyên khoa tư vấn tận tình nhất.