Viêm da dị ứng là gì: Tổng hợp thông tin từ A – Z

Viêm da dị ứng là gì? Đây là bệnh lý da liễu mãn tính có tính chất phức tạp, tái phát nhiều lần và ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng sống của bệnh nhân. Bệnh không chỉ biểu hiện qua những triệu chứng khó chịu như ngứa, khô da, mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nhiễm trùng thứ phát nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Vậy, viêm da dị ứng có những đặc điểm gì và làm thế nào để kiểm soát hiệu quả tình trạng này? Theo dõi ngay bài chia sẻ của bác sĩ Nguyễn Thị Quy, trưởng khoa Da liễu tại phòng khám Đa khoa Quốc tế Hà Nội để hiểu rõ hơn về tình trạng bệnh.

Viêm da dị ứng là gì?

Viêm da dị ứng có tên gọi khác là chàm thể tạng, chàm sữa hay chàm cơ địa. Bệnh thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi với biểu hiện đặc trưng là khô da, nổi mẩn đỏ, mụn nước và ngứa nhiều.

Viêm da dị ứng thường kéo dài và có xu hướng bùng phát thành từng đợt kéo dài vài tuần hoặc vài tháng, đặc biệt là trong thời tiết hanh khô, nhiều gió hoặc khi tiếp xúc với các dị nguyên gây dị ứng như phấn hoa, mạt bụi, lông động vật,… Ở cấp độ mạn tính, bệnh gây ra nhiều thương tổn và khó chịu cho người bệnh. Nếu không khắc phục sớm và đúng cách, người bệnh có thể đối mặt với tình trạng bệnh trong suốt cuộc đời.

Dựa trên đặc điểm bệnh, người ta đã chia viêm da dị ứng thành 4 nhóm sau:

Viêm da dị ứng tiếp xúc

Khi cơ thể tiếp xúc với các yếu tố gây dị ứng như hoá chất, mỹ phẩm, kim loại, thuốc hoặc dịch tiết côn trùng chứa chất,…, hệ miễn dịch sẽ phản ứng lại bằng cách gây ra triệu chứng ngứa ngáy, nổi mẩn đỏ, mụn nước. Tình trạng viêm da sẽ thuyên giảm và khỏi hẳn sau 1 – 4 tuần kể từ khi người bệnh ngừng tiếp xúc với các yếu tố trên.

Viêm da dị ứng thời tiết

Viêm da dị ứng thời tiết có liên quan đến sự thay đổi đột ngột của thời của thời tiết từ nóng sang lạnh hoặc từ lạnh sang nóng. Bệnh có xu hướng phát triển mạnh trong thời điểm giao mùa, đặc biệt là trong thời tiết mùa đông hanh khô, độ ẩm không khí thấp và nhiều gió lạnh.

Viêm da dị ứng cơ địa

Những người có cơ địa dị ứng hoặc mang gen dị ứng di truyền có nguy cơ mắc bệnh viêm da dị ứng cơ địa cao hơn người khác. Do sự tương tác giữa gen và môi trường xung quanh nên loại viêm da này rất khó kiểm soát hoàn toàn và dễ tái phát nhiều lần trong đời.

Viêm da dị ứng tiếp xúc bội nhiễm

Đây là giai đoạn nặng của bệnh, thường xuất hiện khi mụn viêm da dị ứng bị vỡ, khiến các loại vi khuẩn xâm nhập vào và gây nhiễm trùng. Người bệnh bị viêm da dị ứng bội nhiễm nếu không điều trị đúng cách có thể khiến bệnh tái đi tái lại nhiều lần, gây đau rát, sưng đỏ vô cùng khó chịu, thậm chí dẫn đến biến chứng nhiễm trùng máu, hoại tử da,…

Biểu hiện viêm da dị ứng

Triệu chứng viêm da cơ địa dị ứng thường gặp nhất là ngứa ngáy và nổi mẩn đỏ. Dấu hiệu này có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể song thường tập trung tại vùng má, cánh tay, khuỷu tay, mặt sau đầu gối hoặc da đầu. Ngoài ra, người bệnh sẽ có biểu hiện viêm da dị ứng khác như:

• Da khô, nhạy cảm và phồng rộp
• Ngứa ngáy, châm chích da. Cảm giác ngứa dữ dội hơn về đêm khiến người bệnh gãi mất kiểm soát, làm vùng da tổn thương lan rộng và nghiêm trọng hơn.
• Xuất hiện các vùng da sẫm màu (màu đỏ/ nâu xám) trên cơ thể.
• Tại vùng da tối màu nổi lên những mụn nước nhỏ, dễ vỡ, gây chảy dịch lỏng
• Da thô ráp, dày, đóng vảy khô và bong tróc
• Chán ăn, sốt, cơ thể mệt mỏi,… cho thấy viêm da có dấu hiệu nhiễm trùng do sự tấn công của vi khuẩn, vi trùng,…

Nguyên nhân viêm da (cơ địa) dị ứng

Nguyên nhân viêm da dị ứng khá phức tạp, thường liên quan đến các yếu tố di truyền, môi trường và hệ thống miễn dịch.

Yếu tố di truyền

Viêm da dị ứng là bệnh da liễu có tính di truyền. Nếu cha hoặc mẹ mắc bệnh viêm da cơ địa dị ứng thì con sinh ra có tỷ lệ mắc bệnh lên tới 60%, con số này là 80% nếu cả cha và mẹ đều mắc bệnh. Trường hợp người thân trong gia đình có tiền sử mắc các bệnh dị ứng như viêm mũi dị ứng, hen suyễn thì nguy cơ mắc bệnh ở các thế hệ sau cũng tăng lên.

Nghiên cứu cho thấy rằng những người có tiền sử gia đình về các bệnh dị ứng có sự thiếu hụt trong các thành phần cấu trúc của hàng rào bảo vệ da. Điều này làm chức năng giữ ẩm, ngăn chặn vi khuẩn và các chất gây dị ứng, kích ứng bị suy giảm, khiến da khô, nứt nẻ và dễ bị kích ứng hơn.

Rối loạn hệ miễn dịch

Khi tiếp xúc với các chất gây dị ứng như mạt bụi, phấn hoa, hoặc thức ăn, hệ miễn dịch của người bị viêm da dị ứng cơ địa sẽ phản ứng lại bằng cách sản xuất nhiều kháng thể IgE và giải phóng các chất trung gian gây viêm như histamin và cytokine. Điều này gây ra tình trạng viêm đỏ, ngứa ngáy và kích ứng da

Yếu tố môi trường

Các tác nhân từ môi trường làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm da dị ứng. Cụ thể, ô nhiễm không khí với bụi mịn, khí thải từ xe cộ, khói thuốc lá có thể kích thích hệ miễn dịch sản xuất kháng thể IgE và gây ra phản ứng viêm. Bên cạnh đó, sự thay đổi đột ngột của thời tiết, đặc biệt là tiết trời mùa đông lạnh, hanh khô sẽ làm mất độ ẩm tự nhiên của da, khiến da bị khô căng và dễ bị dị ứng.

Ngoài ra, một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm da dị ứng cơ địa là:

• Tiếp xúc với các sản phẩm chứa chất tẩy rửa, hương liệu và chất bảo quản như xà phòng, bột giặt, mỹ phẩm, thuốc tẩy trắng quần áo,…
• Tiếp xúc với các dị nguyên dễ gây dị ứng như phấn hoa, mạt bụi, da, lông động vật,…
• Tâm trạng bất ổn, thường xuyên căng thẳng, stress kéo dài
• Dị ứng với một số thực phẩm như sữa, trứng, đậu phộng, cá, hải sản và lúa mì.
• Nội tiết tố thay đổi trong giai đoạn mang thai hoặc trong kỳ kinh nguyệt
• Mắc bệnh nhiễm trùng da cấp tính

Bệnh viêm da dị ứng có nguy hiểm không?

Bệnh viêm da dị ứng nếu không điều trị sớm và đúng cách có thể gây ra  nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ, tâm lý và chất lượng sống của người bệnh.

Nhiễm trùng da lan rộng

Viêm da dị ứng khiến da khô, bong tróc và nứt nẻ. Cơn ngứa càng dữ dội hơn về đêm khiến người bệnh cào, gãi ngứa mất kiểm soát, tạo cơ hội cho vi khuẩn xâm nhập. Nếu tình trạng viêm da không được kiểm soát tốt sẽ dẫn đến viêm nhiễm, nhiễm trùng da lan rộng.

Nguy cơ hen suyễn, viêm mũi dị ứng

Viêm da dị ứng có mối liên hệ mật thiết với các bệnh lý dị ứng khác như hen suyễn và viêm mũi dị ứng. Nếu các bệnh này xảy ra cùng lúc, người bệnh có thể đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Trong đó nguy hiểm nhất phải kể đến là hen suyễn với biến chứng ngừng hô hấp, đe dọa đến tính mạng.

Giảm chất lượng sống

Cảm giác đau rát, ngứa dữ dội về đêm khiến người bệnh khó ngủ, ngủ không ngon giấc hay thường xuyên thức dậy giữa đêm. Tình trạng này kéo dài sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến thể chất và tinh thần của người bệnh, gây mệt mỏi, mất tập trung, dễ căng thẳng, lo lắng và dễ cáu gắt.

Ảnh hưởng tới tâm lý

Viêm da cơ địa dị ứng tác động đến tâm lý người bệnh, đặc biệt là trẻ nhỏ. Theo nhiều nghiên cứu, trẻ em dưới 5 tuổi mắc viêm da dị ứng có thể gặp các vấn đề về hành vi như dễ bị tăng động và giảm chú ý so với những trẻ không mắc bệnh. Bên cạnh đó, trẻ có thể nhút nhát và tự ti nếu bị bạn bè trêu chọc hay bắt nạt vì tình trạng da của mình. Điều này khiến trẻ tự tách biệt bản thân, khó hòa nhập với môi trường xung quanh, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý và kỹ năng xã hội của trẻ.

Cách điều trị viêm da dị ứng

Đối với những trường hợp viêm da dị ứng do môi trường hoặc các yếu tố dị nguyên gây dị ứng thì bạn nên tránh xa hoặc hạn chế tiếp xúc để giảm thiểu mức độ ảnh hưởng và phòng ngừa nguy cơ tái phát. Ngoài ra không nên chạm hoặc cào gãi vào vùng da bị bệnh vì có thể khiến tổn thương nghiêm trọng hơn.Nếu tình trạng viêm da diễn biến phức tạp, khiến người bệnh khó chịu, hãy đến gặp các bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn biện pháp khắc phục hiệu quả.

Hiện nay, phương pháp điều trị viêm da dị ứng được áp dụng phổ biến nhất là dùng thuốc bôi tại chỗ và thuốc uống. Dựa trên tình trạng viêm da và cơ địa mỗi người mà bác sĩ sẽ kê đơn thuốc chữa viêm da phù hợp, hiệu quả.

 Điều trị viêm da dị ứng bằng thuốc bôi

Viêm da dị ứng ở mức độ nhẹ đến trung bình có thể điều trị hiệu quả bằng các loại thuốc bôi tại chỗ. Thuốc bôi viêm da dị ứng được sử dụng nhằm mục đích cấp ẩm, phục hồi hàng rào bảo vệ da, ức chế phản ứng dị ứng và giảm nhanh triệu chứng khô da, ngứa ngáy. Ngoài ra, kem, gel bôi tại chỗ còn giúp kháng khuẩn, chống viêm, ngăn chặn viêm da lan rộng và bội nhiễm. Một số thuốc bôi viêm da dị ứng thường dùng là kem dưỡng ẩm, kem bôi chứa thành phần  corticosteroid, thuốc ức chế calcineurin và dung dịch sát khuẩn.

Việc lựa chọn và sử dụng thuốc bôi cần được bác sĩ chỉ định dựa trên mức độ viêm và tình trạng cụ thể của người bệnh. Không được tự ý dùng thuốc vì có thể khiến tình trạng tiến triển nặng hoặc gây kháng thuốc, nhiễm độc da.

Điều trị viêm da dị ứng bằng thuốc uống

Trường hợp viêm da dị ứng nặng, có dấu hiệu nhiễm khuẩn hoặc biến chứng, bệnh nhân sẽ được dùng thuốc bôi kết hợp thuốc kháng sinh, thuốc kháng histamin và thuốc chứa corticoid đường uống. Nhóm thuốc này có tác dụng ức chế hệ thống miễn dịch, giảm viêm, kiểm soát triệu chứng và ngăn không cho bệnh tiến triển phức tạp.

Điều trị bằng thuốc uống mang lại hiệu quả nhanh, song cần tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn và hạn chế tác dụng phụ.

Việc hiểu rõ nguyên nhân, cơ chế hình thành bệnh  và áp dụng các phương pháp điều trị phù hợp đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát bệnh hiệu quả. Bên cạnh đó, thay đổi lối sống và sử dụng các biện pháp phòng ngừa thích hợp sẽ giúp giảm thiểu tần suất tái phát và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Hy vọng với những thông tin mà bài viết cung cấp bạn đọc đã hiểu rõ hơn về bệnh viêm da dị ứng. Nếu còn băn khoăn về vấn đề này, hãy gọi tới số điện thoại 0912 589 152 để được các chuyên gia da liễu hàng đầu tư vấn miễn phí.