Tinh hoàn ẩn là hiện tượng gì: Biểu hiện dễ nhận biết sớm

Tinh hoàn ẩn là một bệnh lý trong đó tinh hoàn không thể di chuyển xuống bìu. Bệnh lý này có thể gây ảnh hưởng lớn đến chức năng của cơ quan sinh dục. Vậy cụ thể tinh hoàn ẩn là hiện tượng gì? Đó có phải là bệnh tinh hoàn lạc chỗ không? Nguyên nhân gây bệnh, triệu chứng, ảnh hưởng, cách chữa trị bệnh ra làm sao? Bài viết sau được viết nhằm giúp bạn có một cái nhìn tổng quan về bệnh.

Tinh hoàn ẩn là hiện tượng gì?

Khi thai nhi còn trong bụng mẹ, tinh hoàn chưa nằm ở bìu mà nằm ở vị trí phía sau hai thận. Ở tháng thứ 8 của thai kỳ, tinh hoàn mới di chuyển từ bụng, qua bẹn và xuống bìu. Quá trình này hoàn tất trước khi trẻ chào đời.

Tuy nhiên nếu một hoặc cả hai tinh hoàn của bé không di chuyển xuống bìu mà lại nằm ở bụng thì sẽ gây ra tình trạng tinh hoàn ẩn. Đa số trẻ bị tinh hoàn ẩn chỉ bị một bên tinh hoàn. Nhưng vẫn có khoảng 10% trẻ sơ sinh bị cả hai tinh hoàn cùng ẩn. Có tới 3 – 4% bé trai sơ sinh bị mắc tinh hoàn ẩn, cao hơn cả tỷ lệ trẻ sinh non, nhẹ cân, sinh đôi.

Có hai dạng bệnh lý tinh hoàn ẩn:

• Tinh hoàn ẩn sờ thấy được: khi sờ vào ống bẹn vẫn có thể cảm thấy được tinh hoàn.
• Tinh hoàn ẩn không sờ thấy được: tinh hoàn nằm sâu trong lỗ bẹn và trong ổ bụng, chạm tay vào không thể sờ thấy.

Ở một số trường hợp, trước khi trẻ được 3 tháng tuổi, tinh hoàn vẫn tự động di chuyển xuống bìu. Nhưng nếu trước 6 tháng tuổi mà tinh hoàn không về đúng chỗ thì sau đó sẽ rất khó để nó di chuyển xuống bìu một cách tự nhiên. Những trẻ bị dị tật bẩm sinh, rối loạn nội tiết, bất thường trong gene dễ gặp tình trạng tinh hoàn ẩn hơn. Tuy nhiên cũng có những trẻ bị tinh hoàn ẩn mà không biết nguyên nhân vì sao.

Phân biệt tinh hoàn ẩn và tinh hoàn lạc chỗ

Nhiều người thường nhầm lẫn tinh hoàn ẩn và tinh hoàn lạc chỗ là một. Tuy nhiên đây lại là hai khái niệm khác nhau:

• Tinh hoàn ẩn: tinh hoàn nằm dọc theo đường đi của nó chứ không nằm trong bìu. Vị trí ẩn tinh hoàn thường là trong bụng, ống bẹn, lỗ bẹn sâu hoặc nông.
• Tinh hoàn lạc chỗ: sau khi tinh hoàn ra khỏi lỗ bẹn nông, nó không đến bìu mà đi lạc đến vị trí khác như tầng sinh môn, cân đùi, dây chằng bẹn… 80% trường hợp tinh hoàn lạc chỗ chỉ xảy ra ở một bên tinh hoàn.

Sự di chuyển của tinh hoàn từ bụng xuống bìu chịu tác động của nhiều cơ chế khác nhau trong cơ thể. Khi một trong những cơ chế đó bị ảnh hưởng, tinh hoàn không xuống tới bìu được sẽ dẫn đến hiện tượng tinh hoàn ẩn.

Những nguyên nhân gây ra hiện tượng tinh hoàn ẩn

Rối loạn trên trục hạ đồi – tuyến yên – tuyến sinh dục

Tuyến yên suy, hoạt động kém nên hàm lượng gonadotropin tiết ra ít. Sự thiếu hụt chất này dẫn đến chứng dương vật nhỏ và tinh hoàn ẩn.

Sự tổng hợp testosterone có sai sót

Sự thiếu hụt men 17α-hydroxylase, 5α-reductase… khiến tinh hoàn trong cơ thể nam giới không thể phát triển bình thường, gây ra tinh hoàn ẩn.

Hội chứng suy giảm khả năng cảm nhận ở thụ thể androgen

Các thụ thể androgen bị suy giảm khả năng cảm nhận, dẫn đến các chức năng sinh dục nam cũng bị ảnh hưởng theo. Trong những ảnh hưởng này có sự di chuyển của tinh hoàn xuống bìu.

Ảnh hưởng của hormone estrogen

Khi mẹ bầu dùng nhiều thuốc diethylstilbestrol hoặc thuốc kháng androgen thì hormone estrogen tiết ra có thể gây ảnh hưởng lên thai nhi. Điều này cũng dẫn đến tình trạng tinh hoàn ẩn.

Dây chằng tinh hoàn – bìu phát triển bất thường

Dây chằng tinh hoàn – bìu không bình thường, khiến tinh hoàn mắc kẹt lơ lửng trên đường đi, không xuống được bìu.

Các yếu tố khác

Cuống mạch của tinh hoàn quá ngắn, vùng ống bẹn xơ hóa… đều có thể cản trở sự di chuyển của tinh hoàn.

Triệu chứng của bệnh tinh hoàn ẩn

Để nhận biết bệnh tinh hoàn ẩn ở người trưởng thành và ở trẻ em, bạn có thể dựa vào những dấu hiệu sau:

Ở người trưởng thành

• Khi tự sờ vào bìu, người bệnh không cảm nhận thấy tinh hoàn. Thay vào đó khi sờ vào ống bẹn lại thấy cục u nổi lên.
• Bìu kém phát triển, kích thước nhỏ.
• Chỉ sờ thấy được một bên tinh hoàn. Trường hợp này lại phân thành 2 loại:
• Tinh hoàn co rút: tinh hoàn có thể di chuyển dễ dàng lên xuống giữa bẹn và bìu. Đây là phản xạ cơ bìu.
• Tinh hoàn ẩn: tinh hoàn quay trở lại bẹn nhưng không thể dùng tay đưa nó xuống bìu được.

Ở các bé trai

Ở các bé trai, không nhìn thấy tinh hoàn trong bìu là dấu hiệu đầu tiên nhận biết bệnh tinh hoàn ẩn. Lúc này, khi sờ vào các vị trí trên đường đi của tinh hoàn, có thể sờ thấy hoặc không sờ thấy tinh hoàn. Sờ được ở đây nghĩa là khi kiểm tra thể chất bé, bác sĩ có thể cảm nhận được tinh hoàn không di chuyển mà chỉ nằm im một chỗ.

Cha mẹ nên để ý con mình, giúp bé kịp thời phát hiện bệnh và điều trị từ sớm, tránh những ảnh hưởng sau này đến sức khỏe sinh sản của con.

Ngoài ra khi bé đến tuổi dậy thì, cha mẹ cũng nên trò chuyện cùng bé về hiện tượng này và hướng dẫn con cách tự kiểm tra tinh hoàn của mình.

Sự nguy hại của tình trạng tinh hoàn ẩn

Tinh hoàn là cơ quan sản xuất tinh trùng cũng như hormone sinh dục nam ở phái mạnh. Nếu tinh hoàn bị ẩn, điều đó có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe sinh sản nam giới:

Nguy cơ vô sinh

Nghiên cứu cho thấy trẻ có tinh hoàn ẩn thường gặp phải tình trạng ống sinh tinh nhỏ, tinh hoàn có mức độ xơ hóa cao… Điều này dễ dẫn tới vô sinh hiếm muộn khi trưởng thành. Ở những người này, nếu xét nghiệm tinh dịch đồ sẽ không thấy tinh trùng. Thậm chí, có khi người bệnh thiếu nội tiết tố trầm trọng tới mức không quan hệ tình dục được, không có hứng thú quan hệ… Họ thường có thể trạng yếu hơn người thường, gặp ảnh hưởng không nhỏ tới tâm sinh lý và cuộc sống sinh hoạt bình thường.

Nếu chỉ bị tinh hoàn ẩn một bên, khả năng sinh con vẫn còn nhưng tỷ lệ giảm. Hơn nữa bệnh nhân vẫn dễ gặp phải rủi ro và nhiều biến chứng khác.

Nguy cơ bị ung thư tinh hoàn

Tinh hoàn ẩn trong bụng một thời gian dài, nếu không kịp thời phát hiện và điều trị, nó có thể phát triển thành u ác tính.

Xoắn tinh hoàn

Bình thường, khi tinh hoàn di chuyển xuống bìu sẽ kéo theo các mạch máu để nuôi dưỡng nó cũng như các thành phần liên quan. Nhưng nếu tinh trạng bị cản trở, khiến nó lửng lơ giữa chừng, không xuống được bìu, thì các mạch máu sẽ bị xoắn lại. Đây chính là hiện tượng xoắn tinh hoàn.

Xoắn tinh hoàn khiến nam giới cảm thấy đau đớn. Nếu không chữa trị, nó có thể cản trở máu đến nuôi dưỡng tinh hoàn. Tinh hoàn không được cung cấp dưỡng chất cần thiết sẽ dễ dẫn đến hoại tử.

Chấn thương tinh hoàn

Nếu tinh hoàn không được bảo vệ bởi bìu mà nằm ở chỗ khác thì sẽ dễ bị tổn thương bởi áp lực từ xương mu ép vào.

Thoát vị bẹn

Tinh hoàn nằm trong bẹn có thể tạo ra khe hở giữa ống bẹn và vùng bụng. Nếu khe hở này lớn có thể khiến ruột bị đẩy một phần vào trong háng.

Vì những nguy cơ trên, tinh hoàn ẩn nên được phát hiện và điều trị sớm.

Ai dễ gặp tình trạng tinh hoàn ẩn?

Những đối tượng dễ gặp tình trạng tinh hoàn ẩn bao gồm:

• Bé trai có cân nặng thấp khi mới sinh: hầu như những bé trai sinh ra mà nặng chưa tới 0,9 kg đều bị tinh hoàn ẩn.
• Bé trai sinh non: khoảng 30% trẻ sinh non bị tinh hoàn ẩn. Trong khi đó, con số này là 3% ở trẻ sinh đủ tháng.
• Những trẻ sống trong gia đình có người có tiền sử mắc tinh hoàn ẩn hoặc các bệnh lý di truyền khác về hệ sinh dục.
• Những trẻ mắc bệnh lý khiến sự tăng trưởng bị ngăn cản, ví dụ hội chứng Down…
• Những thai phụ hút thuốc, uống rượu nhiều trong thai kỳ, bị đái tháo đường hoặc béo phì… dễ khiến bé sinh ra bị tinh hoàn ẩn.
• Bố mẹ từng tiếp xúc và chịu ảnh hưởng bởi thuốc trừ sâu thì bé sinh ra có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những bé khác.

Có thể thấy, sức khỏe và lối sống lành mạnh của mẹ ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe của bé. Vì vậy mẹ bầu nên áp dụng lối sống lành mạnh để bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ bị tinh hoàn ẩn.

Chẩn đoán và điều trị bệnh tinh hoàn ẩn

Để chẩn đoán lâm sàng, bạn có thể tự sờ xem ở bìu có xuất hiện tinh hoàn hay không. Nếu không có, bạn sờ tiếp ở ống bẹn xem có u cục nào nổi lên hay không. Trong 80% trường hợp bị tinh hoàn ẩn, các chuyên gia thường sờ thấy tinh hoàn bên trong ống bẹn. Tuy nhiên cũng có khi sờ không thấy tinh hoàn, đó là do tinh hoàn ẩn quá sâu trong ống bẹn hoặc ổ bụng.

Để chẩn đoán cận lâm sàng, tại các cơ sở y tế, các bác sĩ sẽ tiến hành siêu âm ổ bụng, chụp cắt lớp bụng hay nội soi ổ bụng… Ngoài ra các xét nghiệm như nghiệm pháp HCG, xét nghiệm nội tiết tố, xét nghiệm nhiễm sắc thể… cũng có thể được áp dụng.

Hiện nay, việc điều trị tinh hoàn ẩn gồm hai phương pháp chính:

• Điều trị nội khoa: bác sĩ sẽ chỉ định thuốc uống cho bệnh nhân. Loại thuốc hay được sử dụng là thuốc nội tiết để điều chỉnh lại nội tiết tố trong cơ thể. Ví dụ như HCG, GnRH…
• Điều trị ngoại khoa: những trường hợp tinh hoàn ẩn nặng thường được chỉ định phẫu thuật.

Để kiểm tra tình trạng tinh hoàn của mình xem có phải bị tinh hoàn ẩn không, bạn hãy tìm một cơ sở y tế uy tín. Nếu chưa biết nơi nào phù hợp, bạn có thể ghé qua Phòng khám Đa khoa Quốc tế Hà Nội. Đây là một phòng khám nổi tiếng trong nhiều năm gần đây, chuyên về các loại bệnh lý nam khoa. Phòng khám có ưu điểm là sử dụng thuốc đông tây y kết hợp cũng như những thủ thuật điều trị bệnh hiện đại.

Trên đây là tổng quan những vấn đề xung quanh bệnh lý tinh hoàn ẩn. Vì tinh hoàn ẩn trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của người bệnh, nên bạn cần hết sức đề phòng. Hãy tự kiểm tra tình trạng tinh hoàn của chính mình và nhanh chóng có quyết định phù hợp.