Cây thuốc bồ công anh: Công dụng, cách dùng và lưu ý không thể bỏ qua

Ít ai biết rằng, bồ công anh – loài cây dân dã mọc nơi ven đường, đồng ruộng lại là vị thuốc quý trong Đông y với khả năng cải thiện chức năng cơ quan và tăng cường sức khoẻ toàn diện. Để hiểu rõ hơn về công dụng của cây thuốc bồ công anh, hãy tìm hiểu thêm nội dung bài viết dưới đây.

Đặc điểm của cây bồ công anh trong tự nhiên

Bồ công anh là loài cây quen thuộc trong đời sống với khả năng thích nghi cao. Ta có thể bắt gặp chúng tại đồng cỏ, ven đường, bãi đất trống với đặc điểm nhận diện:

• Lá bồ công anh mọc thành cụm ngay sát mặt đất, phiến lá hình mũi mác kéo dài. Mép lá trơn hoặc xẻ sâu như răng cưa.
• Hoa bồ công anh thường nở vào mùa xuân và đầu hè. Hoa mọc trên cuống dài, khi nở có màu vàng tươi, sau khi tàn sẽ tạo thành những cụm hạt nhỏ gắn trên đài hoa. Mỗi hạt có một túm lông nhỏ, giúp gió mang đi xa để phát tán và nhân giống.
• Rễ cây thuốc bồ công anh thường có vỏ màu nâu sẫm, bên trong trắng hoặc vàng nhạt. Đây là bộ phận chứa nhiều hoạt chất quý giúp mát gan, thải độc, lợi mật, hỗ trợ tiêu hóa rất tốt,…
• Bồ công anh thân mềm dạng thảo, chiều cao trung bình từ 10 – 25cm. Thân cây khi bị cắt sẽ tiết ra một loại nhựa trắng đục, chứa chất kháng khuẩn và kháng viêm tự nhiên.

Công dụng của cây thuốc bồ công anh

Mộ số công dụng của cây thuốc bồ công anh cần lưu ý:

Hỗ trợ kiểm soát cân nặng và chuyển hóa chất béo

• Các hợp chất sinh học acid chlorogenic và polyphenol trong cây thuốc bồ công anh thúc đẩy quá trình chuyển hóa năng lượng trong cơ thể.
• Các hoạt chất này ức chế sự hấp thu chất béo tại ruột non, điều hòa các enzyme chuyển hóa carbohydrate, giúp kiểm soát cân nặng. Đây là giải pháp giảm cân tự nhiên an toàn bạn có thể cân nhắc áo dụng.

Chống viêm mạnh mẽ

• Chất chống oxy hoá flavonoid và polyphenol trong bồ công anh ức chế các cytokine gây viêm, mang lại kết quả khả quan hỗ trợ điều trị các bệnh viêm nhiễm mạn tính.
• Cây thuốc bồ công anh được chứng minh có hiệu quả với các vấn đề da liễu ngoài da không lây nhiễm như viêm da cơ địa, eczema, chàm,…

Bảo vệ và tái tạo làn da

• Chiết xuất từ hoa và lá bồ công anh có tác dụng làm dịu da, giảm kích ứng do tia UVB và tăng sản sinh collagen, rất hữu hiệu trong việc làm chậm quá trình lão hoá da.
• Chiết xuất nhựa cây có công dụng sát khuẩn, kích thích quá trình tăng sinh tế bào mới, làm lành nhanh tổn thương trên da, thường được dùng trong điều trị mụn, ghẻ, viêm da tiếp xúc,…

 Củng cố sức khỏe xương khớp

• Cây thuốc bồ công anh giàu vitamin K, C, canxi và magie, kích thích quá trình tạo xương mới, duy trì mật độ khoáng của xương và hạn chế tình trạng loãng xương ở người cao tuổi.
• Đặc biệt, các chất chống oxy hoá và Luteolin trong cây cũng có khả năng ngăn cản các gốc tự do làm tổn thương và phá hủy cấu trúc xương

Ngăn ngừa rối loạn tiêu hóa và cải thiện táo bón

• Hàm lượng inulin và chất xơ hòa tan cao, trong rễ giúp kích thích nhu động ruột, hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột, từ đó cải thiện tình trạng chướng bụng, đầy hơi và táo bón.
• Chất nhầy trong cây còn có khả năng làm dịu niêm mạc ruột, giúp phục hồi niêm mạc bị kích ứng.

Hỗ trợ điều hòa đường huyết

Acid chlorogenic và các hợp chất polyphenol trong cây thuốc bồ công anh giúp tăng độ nhạy của insulin, điều hoà đường huyết và làm chậm hấp thu glucose sau bữa ăn.

Hỗ trợ điều trị các bệnh lý về gan

Các hợp chất chống viêm và chống oxy hóa trong cây giúp bảo vệ tế bào gan khỏi sự tấn công của gốc tự do, đồng thời ức chế sự phát triển của tế bào xơ hóa. Ngoài ra, chúng còn hỗ trợ tăng tiết mật, thúc đẩy quá trình tiêu hóa và chuyển hóa chất độc ở gan.

Tác dụng lợi tiểu, thanh lọc cơ thể

Nhờ hàm lượng kali cao, bồ công anh có tính lợi tiểu mạnh. Cùng với hợp chất inulin trong rễ cây giúp tăng cường bài tiết nước tiểu, kích thích quá trình lọc máu ở thận và hỗ trợ đào thải độc tố.

Hỗ trợ phòng ngừa bệnh tim mạch

Chiết xuất rễ và lá bồ công anh được chứng minh là có khả năng làm giảm nồng độ cholesterol, LDL-cholesterol và triglyceride trong huyết thanh, giúp giảm nguy cơ xơ vữa động mạch và cải thiện sức khỏe tim mạch.

Làm dịu cơn đau bụng kinh và điều hòa nội tiết tố nữ

Lá bồ công anh chứa phytoestrogen, hỗ trợ giảm co thắt tử cung, cải thiện triệu chứng đau bụng kinh, mệt mỏi, rối loạn cảm xúc trong chu kỳ kinh nguyệt.

Bật mí 3 cách sử dụng cây thuốc bồ công anh

Để tận dụng tối đa hiệu quả của cây thuốc bồ công anh, bạn có thể áp dụng những cách sau:

Dùng bồ công anh làm thực phẩm

• Lá non: Chọn lá bồ công anh tươi non, đem rửa sạch, trần sơ với nước để khử vị đắng rồi trộn salat, xào tỏi hoặc luộc như rau.
• Rễ: Rửa sạch phần rễ, phơi khô rồi rang lên nấu nước uống hoặc chế biến thành các món canh, súp như củ dền hoặc cà rốt

Dùng bồ công anh làm trà hoặc nước uống hàng ngày

• Lấy 20 – 30g lá hoặc rễ khô hãm với nước sôi trong khoảng 10 – 15 phút làm trà, uống thay nước lọc hằng ngày. Trà bồ công anh có công dụng mát gan, thải độc, lợi tiểu, tăng cường chức năng gan và hỗ trợ tiêu hóa hiệu quả.
• Tránh uống trà bồ công anh vào buổi tối vì công dụng lợi tiểu của trà có thể gây tiểu đêm, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.

 Dùng bồ công anh trong các bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh

• Bài thuốc 1: Dùng 20g lá bồ công anh, 20g rễ bồ công anh, 40g xạ đen sắc cùng 1 lít nước, chia làm 3 lần uống trong ngày để thanh lọc độc tố, tăng cường miễn dịch, ức chế sự phát triển của khối u.
• Bài thuốc 2: Dùng 30g lá khô hãm với nước sôi như trà để uống mỗi ngày. Sử dụng đều đặn 1 – 3 tháng để thấy hiệu quả giải nhiệt, lợi tiểu, tăng cường chức năng gan mật và cải thiện về tiêu hóa, giấc ngủ.
• Bài thuốc 3: Dùng 35g lá cây thuốc bố công anh khô, hãm nước uống giúp điều hòa đường huyết, hỗ trợ chuyển hóa. Bài thuốc này phù hợp với người bệnh gan gan nhiễm mỡ nhẹ, rối loạn chuyển hóa hoặc có nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường.

Những lưu ý khi sử dụng cây thuốc bồ công anh

Mặc dù là dược liệu lành tính song mọi người cần sử dụng cây thuốc bồ công anh đúng cách để đảm bảo an toàn và tối ưu hiệu quả điều trị. Liều dùng được khuyến cáo là 10 – 15g/ngày với dạng khô và 20 – 40g/ngày với dạng tươi. Ngoài ra, trong quá trình sử dụng, cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Không dùng cây thuốc bồ công anh nếu mắc bệnh nền hoặc đang dùng thuốc kháng sinh, thuốc chống đông máu hoặc thuốc điều trị đái tiểu đường.
• Tham khảo ý kiến chuyên gia nếu đang sử dụng kháng sinh hoặc các loại thuốc làm tăng nồng độ kali.
• Không dùng cây thuốc bồ công anh nếu đang dùng thuốc kháng sinh, thuốc chống đông máu hoặc thuốc điều trị đái tiểu đường.
• Lựa chọn nguồn dược liệu sạch, có nguồn gốc rõ ràng.
• Dùng bồ công anh theo từng đợt từ 2 – 4 tuần sau đó nghỉ vài ngày rồi tiếp tục, tránh dùng liên tục trong thời gian dài.
• Chống chỉ định cho người dị ứng với thực vật họ Cúc, phụ nữ mang thai và đang cho con bú (trừ khi có chỉ định từ thầy thuốc). Người tỳ vị hư hàn (lạnh bụng, thường xuyên đau bụng đi ngoài) cần thận trọng khi sử dụng

Bồ công anh là cây thuốc quý trong kho tàng dược liệu dân gian với công dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, hỗ trợ điều trị các vấn đề liên quan đến gan mật, tiêu hoá,… Để đạt hiệu quả tối ưu và phòng tránh tác dụng phụ không mong muốn, bạn nên dùng đúng hướng dẫn của thầy thuốc y học cổ truyền và tái khám định kỳ.