Từ A – Z: Viêm da tiếp xúc dị ứng – Dấu hiệu nhân biết & cách phòng tránh

Viêm da tiếp xúc dị ứng là một trong những bệnh da liễu phổ biến nhất hiện nay với số lượng người mắc không ngừng tăng lên. Bệnh biểu hiện cụ thể là những nốt mẩn đỏ, phát ban gây ngứa ngáy dữ dội và có thể lan rộng. Mặc dù không nguy hiểm song những triệu chứng của bệnh có nguy cơ tái phát nhiều lần với mức độ ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khoẻ và chất lượng sống của người bệnh. Vì thế mà việc trang bị kiến thức về triệu chứng, nguyên nhân cũng như cách kiểm soát bệnh hiệu quả có ý nghĩa quan trọng trong việc khắc phục và kiểm soát tình trạng bệnh.

Viêm da tiếp xúc dị ứng là gì?

Viêm da tiếp xúc dị ứng là tình trạng viêm da do tiếp xúc trực tiếp với các chất lạ hoặc các dị nguyên có thể gây hại cho cơ thể như hoá chất trong nước hoa, mỹ phẩm, cao su, cồn,…. Phản ứng viêm thường gặp nhất khi da tiếp xúc với các dị nguyên gây dị ứng là da khô, nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy, mọc mụn nước,…

Ngoài ra người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng khác như ho, hen suyễn, chảy nước mắt, ngứa mắt, chảy nước mũi, thậm chí là sốc phản vệ,…

Viêm da tiếp xúc dị ứng có thể gặp ở bất kỳ đối tượng nào nhưng thường phổ biến hơn cả ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người có làn da nhạy cảm. Mặc dù không gây nguy hiểm đến sức khỏe song các triệu chứng viêm da có thể ảnh hưởng đến sự tự tin và chất lượng sống của người bệnh.

Triệu chứng viêm da tiếp xúc dị ứng

Phản ứng viêm thường bắt đầu từ 24  – 48 giờ kể từ khi da tiếp xúc với chất gây dị ứng. Trong đó, bàn tay là bề mặt dễ bị dị ứng nhất do thường tiếp xúc với các chất gây dị ứng. Biểu hiện viêm da tiếp xúc dị ứng thường gặp nhất là:

• Ngứa ngáy
• Nổi ban đỏ thoáng qua
• Xuất hiện các nốt mụn nước, bọng nước trên cánh tay, bàn tay.
• Các nốt mụn nước sưng phù, khi ma sát hoặc gãi ngứa sẽ dễ vỡ, chảy dịch lỏng và gây trợt da. Nếu không đảm bảo vệ sinh sẽ dẫn đến viêm nhiễm, lở loét.

Vùng viêm da do dị ứng thường giới hạn ở nơi tiếp xúc nhưng cũng có trường hợp lan sang các vùng da lân cận do chàm hoá. Khi bị chàm hoá, phát ban xuất hiện trên da thành mảng lớn màu đỏ, da khô, thô ráp, dày và có màu sắc sẫm hơn. Bên cạnh đó còn xuất hiện các nốt mụn nước mưng mủ, sưng tấy và viêm loét gây ngứa và đau đớn dữ dội.

Nguyên nhân gây viêm da tiếp xúc dị ứng

Nguyên nhân gây viêm da tiếp xúc dị ứng rất đa dạng, điều này tùy thuộc vào yếu tố cơ địa của mỗi người. Dưới đây là một số yếu tố làm tăng nguy cơ viêm da dị ứng tiếp xúc:

• Hoá chất trong nước hoa, xà phòng, bột giặt, dung dịch tẩy rửa bồn cầu, thuốc trừ sâu,…
• Cồn, hương liệu, chất bảo quản có trong mỹ phẩm, nước hoa, sơn móng tay,…
• Sơn, vecni, thuốc nhuộm vải, nhuộm tóc,…
• Thực phẩm như đậu phộng (lạc), trứng, sữa, hải sản, thịt bò, một số loại trái cây,…
• Một số vật liệu như len, vải sợi, cao su, da động vật,…
• Phấn hoa, mạt bụi, lông thú cưng, nấm mốc,…
• Thuốc bôi tại chỗ: thuốc tê, kháng sinh, hoá chất khử trùng,…
• Thực vật: cây thường xuân độc, gỗ sồi độc, vỏ cây chò, cây sơn độc,…
• Yếu tố di truyền

Vì thế mà những người có nguy cơ mắc bệnh thường à:

• Những nhân viên, công nhân lao động trong ngành sản xuất hóa chất, mỹ phẩm,…
• Những người có tiền sử mắc các bệnh da liễu hoặc bệnh dị ứng khác như viêm mũi dị ứng, hen suyễn,… có xu hướng nhạy cảm hơn với các chất gây dị ứng.
• Trẻ em với làn da mỏng, nhạy cảm, dễ bị tổn thương khi tiếp xúc với hoá chất gây dị ứng trong xà phòng, bột giặt, hoặc thậm chí đồ chơi.
• Người cao tuổi có hệ miễn dịch suy yếu, tăng nguy cơ phản ứng với các chất gây dị ứng. Ngoài ra, làn da của người cao tuổi thường mỏng hơn nên dễ bị kích ứng.

Viêm da tiếp xúc dị ứng có nguy hiểm không?

Bệnh không chỉ gây ra những tổn thương tạm thời trên da mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị và kiểm soát kịp thời.

Chàm hoá

Chàm hóa là biến chứng phổ biến nhất khi bị viêm da dị ứng với biểu hiện đặc trưng là da dày, khô ráp, bong tróc da. Ngoài ra, các tổn thương trên da có thể xuất hiện vảy, nứt nẻ và gây ngứa dữ dội. Sau khi da lành, vùng da bị tổn thương có hiện tượng tăng sắc tố (da sẫm màu hơn) hoặc giảm sắc tố (da sáng màu hơn) so với vùng da bình thường, gây mất thẩm mỹ.

Nhiễm trùng da

Mụn nước trên da rất dễ vỡ và chảy dịch khi có ma sát hoặc cào gãi. Khi mụn nước vỡ, vi khuẩn, vi trùng và các tác nhân hại sẽ nhanh chóng xâm nhập vào vết thương và gây viêm nhiễm. Nếu không khắc phục hiệu quả, viêm loét trên da có thể nhiễm trùng, gây đau nhức vô cùng khó chịu.

Rối loạn giấc ngủ

Triệu chứng ngứa ngáy, đặc biệt là ngứa dữ dội vào ban đêm khiến người bệnh khó ngủ, giấc ngủ chập chờn, không sâu giấc, thậm chí là mất ngủ. Tình trạng này kéo dài sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần, khiến người bệnh uể oải, mệt mỏi, không thể tập trung làm việc và học tập.

Tăng nguy cơ phát triển các bệnh dị ứng khác

Những người bị viêm da dị ứng do tiếp xúc có nguy cơ cao phát triển các bệnh dị ứng khác, như viêm mũi dị ứng, hen suyễn, hoặc dị ứng thực phẩm. Điều này thường gặp ở những người có cơ địa dị ứng hoặc tiền sử gia đình có bệnh dị ứng.

Viêm da tiếp xúc dị ứng có lây không?

Viêm da dị ứng xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể phản ứng quá mức với một chất nào đó mà nó nhận diện là “kẻ thù”. Những chất này có thể là hóa chất trong mỹ phẩm, chất tẩy rửa, kim loại như niken, hoặc một số thực vật như cây thường xuân. Khi da tiếp xúc với các dị nguyên này, hệ thống miễn dịch sẽ phản ứng lại bằng cách gây ra các triệu chứng như đỏ, ngứa, phát ban hoặc mụn nước.

Viêm da dị ứng không liên quan đến virus, vi khuẩn hay các tác nhân gây bệnh khác nên không thể lây từ người này sang người khác. Ngay cả khi chung sống và tiếp xúc trực tiếp với tổn thương trên da người bệnh bạn cũng không cần lo lắng về vấn đề lây nhiễm bệnh.

Tuy nhiên, viêm da dị ứng là bệnh có liên quan đến yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có người thân, đặc biệt là bố mẹ mắc các bệnh lý liên quan đến dị ứng như hen suyễn, viêm mũi dị ứng thì con sinh ra có nguy cơ mắc bệnh viêm da tiếp xúc cao hơn những đứa trẻ khác.

Viêm da tiếp xúc dị ứng bao lâu thì khỏi?

Thời gian khỏi bệnh phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ nặng của phản ứng, loại chất gây dị ứng, và khả năng tránh tiếp xúc với chất này sau khi được chẩn đoán. Cụ thể:

• Viêm da dị ứng tiếp xúc là chuỗi các phản ứng viêm của da do tiếp xúc với các chất gây dị ứng. Trên thực tế, rất khó xác định chính xác viêm da tiếp xúc bao lâu thì khỏi bởi điều này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như mức độ nặng hay nhẹ của phản ứng viêm, chất gây dị ứng và khả năng tránh tiếp xúc với tác nhân gây viêm sau khi được chẩn đoán.
• Nếu xác định chính xác tác nhân gây dị ứng và tránh tiếp xúc ngay lập tức thì triệu chứng viêm da thường cải thiện trong khoảng 2 – 4 tuần. Với mức độ viêm da dị ứng nhẹ, triệu chứng bệnh có thể cải thiện nhanh chóng trong vài ngày nếu được điều trị đúng cách bằng kem dưỡng ẩm, thuốc chống viêm và thuốc bôi steroid tại chỗ.
• Trường hợp bệnh nặng, da sưng viêm kèm theo mụn nước thì thời gian hồi phục sẽ kéo dài hơn. Bên cạnh đó, người bệnh cần sử dụng các loại thuốc chống viêm, thuốc kháng histamin đường uống để giảm nhanh tình trạng bệnh và ngăn chặn bệnh tiến triển phức tạp.

Mặc dù triệu chứng có thể giảm hoàn toàn sau khi điều trị, nhưng bệnh vẫn có nguy cơ tái phát trở lại khi người bệnh tiếp tục tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng. Nếu không thể tránh hoàn toàn tiếp xúc với chất gây dị ứng (ví dụ hoá chất trong môi trường làm việc),bệnh có thể tái phát thường xuyên và trở thành một tình trạng mãn tính.

Một số lưu ý để kiểm soát bệnh và ngăn ngừa nguy cơ tái phát

Để kiểm soát tình trạng bệnh viêm da dị ứng và ngăn chặn nguy cơ tái phát thì người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Xác định chính xác và tránh tiếp xúc với chất gây dị ứng: Đây là bước quan trọng nhất trong điều trị viêm da tiếp xúc dị ứng. Chỉ khi loại bỏ và tránh xa tác nhân gây dị ứng thì triệu viêm da mới cải thiện và giảm thiểu nguy cơ tái phát.
• Duy trì độ ẩm cho da: Thoa kem dưỡng ẩm thường xuyên (từ 2 – 3 lần/ngày) và uống đủ nước 1,5 – 2 lít nước mỗi ngày để cấp ẩm cho da từ bên trong. Lưu ý mua và sử dụng kem dưỡng ẩm lành tính, không chứa hương liệu hay các hóa chất gây kích ứng.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý: Bổ sung đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu, đặc biệt là rau xanh, trái cây giàu vitamin, các loại hạt và thực phẩm giàu omega 3.
• Viêm da tiếp xúc dị ứng kiêng ăn gì? Người bệnh cần tránh xa loại thức ăn gây dị ứng hoặc hạn chế ăn những thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng như lạc, trứng, sữa, hải sản, thịt bò,.. Đồng thời kiêng thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ, đồ ăn chế biến sẵn và thức uống có cồn như rượu, bia,…
• Vệ sinh cơ thể sạch sẽ bằng nước sạch, kết hợp với các loại sữa tắm dịu nhẹ, không chứa hoá chất tẩy rửa, hương liệu để tránh gây kích ứng da

Bài viết trên đã đề cập đến nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết cũng như biến chứng của bệnh viêm da tiếp xúc dị ứng. Tùy thuộc vào cơ địa và yếu tố gây dị ứng mà biểu hiện viêm da ở mỗi người sẽ khác nhau. Vì thế khi có biểu hiện phát ban, nổi mẩn đỏ ngứa, bạn hãy đến gặp bác sĩ da liễu để được điều trị ngay, tránh để tình trạng viêm nặng lên hoặc lan rộng.