Cây thuốc xạ đen có tác dụng gì?

Cây thuốc xạ đen từ lâu đã được người dân tộc Mường tại vùng núi Hoà Bình và các khu vực lân cận sử dụng như một loại dược liệu quý hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý, đặc biệt là bệnh gan và ung thư. Khi kết hợp với các vị thuốc khác, cây xạ đen còn giúp tăng cường sức khoẻ tổng thể, chống viêm kháng khuẩn, cân bằng nội tiết tố, nâng cao chất lượng bữa ăn và giấc ngủ. Nội dung bài viết dưới đây sẽ cung cấp thêm thông tin về dấu hiệu nhận biết, công dụng, các bài thuốc từ cây thuốc xạ đen.

Cây thuốc xạ đen là cây gì?

Cây thuốc xạ đen là một loại dây leo thân gỗ có nguồn gốc từ vùng núi cao của Việt Nam, đặc biệt phân bố nhiều tại Hòa Bình, Ninh Bình, Thanh Hoá,… Theo ngôn ngữ dân tộc Mường, “xạ” nghĩa là gan, còn “đen” là chỉ màu sắc của lá cây khi phơi khô. Tên gọi “xạ đen” hàm ý chỉ cây thuốc khi phơi khô, sắc lấy nước có tác dụng tốt cho gan.

Đặc điểm nhận diện cây xạ đen:

• Thân cây: Thân dây leo thân gỗ, mọc thành bụi dài từ 3 – 10m. Thân cây non có màu xám nhạt, không có lông, khi già sẽ chuyển sang mài nâu hoặc xanh sẫm, có nhiều lông.
• Lá cây: Lá cây hình bầu dục, dài khoảng 7 – 12cm, rộng khoảng 3 – 5 cm, bản lá dày, mép lá có răng cưa ngắn, nhọn và đều. Lá mọc so le, mặt lá có từ 6 – 9 cặp gân phụ.
• Hoa: Hoa xạ đen nhỏ, có 5 cánh màu trắng, mọc thành chùm ở ngọn hoặc nách lá.
• Quả: Quả xạ đen nhỏ (chỉ dài khoảng 1 cm), hình dáng giống quả trứng. Khi chín quả xạ đen chuyển sang màu vàng, tách thành 3 mảnh để lộ hạt màu đỏ hồng. Thời điểm ra hoa từ tháng 3 đến tháng 5 và kết quả từ tháng 8 đến tháng 12.

Công dụng của cây thuốc xạ đen

Một số công dụng nổi bật của cây xạ đen phải kể đến như:

Hỗ trợ điều trị ung thư

Theo y học hiện đại, các hợp chất flavonoid, quinon và saponin triterpenoid trong thân, lá và rễ cây xạ đen là những chất chống oxy hoá mạnh có khả năng ức chế quá trình phát triển của tế bào ung thư, ngăn ngừa sự hình thành các gốc tự do và giảm đau nhức, mệt mỏi, mất ngủ, chán ăn ở người bệnh ung thư.

Hiện nay, cây thuốc xạ đen được nhiều người bệnh ứng dụng hỗ trợ điều trị bệnh ung thư gan, ung thư phổi, ung thư vú, cổ tử cung, buồng trứng, dạ dày,… Tuy nhiên, cây thuốc này chỉ giúp giảm tốc độ tiến triển bệnh, không thay thế được các liệu pháp điều trị chuyên khoa

Giải độc gan

Xạ đen có tác dụng nổi bật trong việc thanh lọc cơ thể, làm mát gan và chống viêm gan nhờ tính mát và hoạt chất chống oxy hóa:

Các hoạt chất trong lá xạ đen có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, làm mát gan và bảo vệ gan khỏi những tổn thương do virus, rượu bia, hoá chất. Vì thế, dược liệu này nên thường được dùng trong các bài thuốc điều trị viêm gan, gan nhiễm mỡ, men gan tăng, xơ gan giai đoạn đầu,…

 Hạ huyết áp, ổn định tuần hoàn

Với tác dụng an thần, làm giãn mạch nhẹ, cây xạ đen giúp kiểm soát huyết áp  ở người bị tăng huyết áp giai đoạn đầu. Cùng với khả năng cải thiện lưu thông máu tốt, xạ đen giúp giảm triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, đau đầu do thiếu máu não.

 Chống viêm, kháng khuẩn

Hoạt chất flavonoid và saponin trong cây thuốc nam xạ đen giúp bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của vi khuẩn, virus, nấm, từ đó ức chế các phản ứng viêm cấp và mãn tính, đăc biệt là trường hợp viêm gan, viêm đường hô hấp, viêm đường hô hấp,…

Hỗ trợ điều trị rối loạn nội tiết, mẩn ngứa

Với chức năng giải độc gan và điều hoà hormone, cây xạ đen giúp giảm mụn trứng cá, giảm mẩn ngứa, mề đay do nóng gan. Đồng thời điều hòa nội tiết tố nữ, cải thiện tình trạng rối loạn kinh nguyệt.

Tăng cường miễn dịch, chống lão hóa

Thành phần hoạt chất chống oxy hoá trong cây xạ đen giúp tăng cường sức đề kháng, đẩy lùi bệnh tật và làm chậm quá trình lão hoá tế bào.

Giúp ăn ngon, cải thiện chất lượng giấc ngủ

Dân gian xưa đã sử dụng xạ đen để giải rượu, bia, giảm cảm giác khó chịu, nôn nao sau khi uống. Đặc biệt, cây thuốc xạ đen còn giúp an thần, cải thiện giấc ngủ và tình trạng rối loạn tiêu hoá, giúp người dùng ăn uống ngon miệng hơn, hạn chế tình trạng đầy bụng, khó tiêu.

Bài thuốc chữa bệnh từ cây thuốc xạ đen

Một số bài thuốc từ cây thuốc nam xạ đen được sử dụng phổ biến trong hỗ trợ điều trị bệnh gan, cao huyết áp, mất ngủ, rối loạn tiêu hoá,…

Bài thuốc điều trị viêm gan, men gan cao

• Tác dụng chính: Tăng cường giải độc gan, hạ men gan, bảo vệ tế bào gan khỏi tác nhân gây hại, từ đó giúp cải thiện chức năng gan hiệu quả.
• Nguyên liệu cần chuẩn bị: Xạ đen: 40g, diệp hạ châu (chó đẻ răng cưa): 20g, cà gai leo: 30g
• Cách dùng: Rửa sạch tất cả dược liệu trên, cho vào ấm sắc cùng 1,5 lít nước để lấy nước uống trong ngày. Dùng đều đặn 2 – 4 tuần để thấy hiệu quả rõ rệt.
• Lưu ý: Trong quá trình dùng thuốc, cần kiêng uống rượu bia và hạn chế đồ cay nóng.

Bài thuốc ổn định huyết áp

• Tác dụng chính: Giúp giãn mạch nhẹ, cải thiện tuần hoàn máu, ổn định huyết áp và giảm nguy cơ đột quỵ.
• Thành phần cần chuẩn bị: Xạ đen: 30g, lá vằng: 20g, hòe hoa: 10g
• Cách dùng: Rửa sạch tất cả nguyên liệu trên, cho vào ấm sắc cùng 1 – 1,2 lít nước. Chắt lấy nước cốt, để nước nguội bớt rồi uống mỗi ngày 2 lần.
• Lưu ý: Không dùng bài thuốc trên với người huyết áp thấp hoặc đang dùng thuốc hạ huyết áp liều cao. Những người có bệnh lý nên cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng.

Bài thuốc an thần, hỗ trợ trị mất ngủ

• Tác dụng chính: Giúp an thần, thư giãn thần kinh, giảm căng thẳng và giúp người bệnh ngủ ngon hơn.
• Thành phần chính: Xạ đen: 20g, Lá vông: 15g, Táo nhân: 10g, Củ bình vôi: 10g
• Cách dùng: Sau khi sơ chế sạch sẽ, cho tất cả nguyên liệu trên vào ấm sắc cùng 1 lít nước. Uống vào mỗi buổi tói trước khi đi ngủ khoảng 1 giờ.

Bài thuốc thanh nhiệt, giải độc

• Tác dụng chính: Thanh nhiệt, làm mát gan, hỗ trợ điều trị mụn nhọt, mẩn ngứa, dị ứng, mề đay, rôm sảy.
• Nguyên liệu cần chuẩn bị: Xạ đen: 30g, Kim ngân hoa: 15g, Liên kiều: 10g, Cam thảo đất: 10g
• Cách dùng: Đem tất cả nguyên liệu trên sắc cùng 1.5 lít nước uống hàng ngày trong 5 – 7 ngày.

Một số lưu ý khi sử dụng cây thuốc xạ đen

• Phụ nữ mang thai và đang cho con bú không được sử dụng bất kỳ bài thuốc nào liên quan đến cây thuốc nam xạ đen khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Người bệnh huyết áp thấp hoặc có tiền sử tụt huyết áp, thường xuyên hoa mắt, chóng mặt cần thận trọng khi sử dụng xạ đen
• Không dùng chung cây thuốc xạ đen với rau muống vì tính giải độc của rau muống rất mạnh, có thể làm giảm hoặc triệt tiêu dược tính của xạ đen
• Không uống xạ đen lúc đói hoặc ngay trước bữa ăn vì dễ gây kích thích dạ dày, dẫn đến cồn cào, buồn nôn,…
• Không dùng các bài thuốc từ xạ đen thay thế hoàn toàn phác đồ điều trị hiện đại. Không uống nước thuốc cây xạ đen với thuốc Tây y để tránh tương tác thuốc.
• Không dùng xạ đen cho người bị dị ứng hoặc rối loạn tiêu hóa mạn tính

Cây thuốc xạ đen là giải pháp hỗ trợ điều trị và phòng ngừa bệnh tật hiệu quả từ thiên nhiên. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, người dùng tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi áp dụng, đồng thời lựa chọn đúng loại xạ đen chất lượng cao để loại dược liệu này phát huy tối đa giá trị.