Bơm tinh trùng là gì? Quy trình thực hiện thế nào? Có hiệu quả không?

Theo thống kê mỗi năm tại Việt Nam có hàng ngàn cặp vợ chồng bị vô sinh hiếm muộn lựa chọn phương pháp bơm tinh trùng. Vậy bơm tinh trùng là thế nào? Bơm tinh trùng có hiệu quả không? Đây là thắc mắc của nhiều cặp đôi hiếm muộn. Hãy đọc bài viết sau để có sự chuẩn bị chu đáo khi thực hiện phương pháp này.

Bơm tinh trùng vào buồng tử cung là gì?

Thạc sĩ Bác sĩ Tạ Thị Hồng Duyên, Trưởng khoa phụ sản bệnh viện phụ sản Hà Nội cơ sở 2, hiện đang công tác tại phòng khám Đa Khoa Quốc Tế Hà Nội cho biết: ”bơm tinh trùng vào buồng tử cung là thủ thuật IUI (Intrauterine insemination), đây là phương pháp dùng một ống thông nhỏ (Catheter), bên trong có chứa tinh trùng đã lọc rửa, chọn lọc, đưa qua cổ tử cung và bơm trực tiếp vào buồng tử cung người vợ khi trứng đã trưởng thành, nhằm tạo điều kiện cho trứng và tinh trùng gặp nhau để thụ thai”. Quá trình bơm tinh trùng vào buồng tử cung được thực hiện rất nhanh (khoảng 2-5 phút) và thường không gây đau cho phụ nữ. 

Trước khi bơm tinh trùng cần làm gì?

Để thực hiện bơm tinh trùng IUI. Theo kinh nghiệm cũng như lời khuyên của các bác sĩ, các cặp đôi cần chuẩn bị tốt các yếu tố sau:

• Tâm lý: Giữ một tinh thần, tâm lý thoải mái tránh suy nghĩ tiêu cực, lo lắng giúp cặp vợ chồng sản sinh ra các hormone có lợi làm hưng phấn cơ thể tràn sức sống.
• Sức khỏe sinh sản

Đối với người đàn ông: Để tinh dịch chứa nhiều tinh trùng khỏe mạnh, di chuyển với tốc độ nhanh và không chứa tinh trùng dị dạng thì người đàn ông trước khi lấy tinh trùng không được quan hệ hay thủ dâm trong vòng 2 – 3 ngày.  

Đối với người phụ nữ: Bên cạnh việc giữ tâm lý thoải mái, phụ nữ cần có nhiều sự chuẩn bị hơn so với đàn ông:

• Tiến hành thăm khám tổng quan về sức khỏe sinh sản giúp các bác sĩ phát hiện ra bệnh và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Kết quả tốt nhất là trong vòng 7 ngày trước khi tiến hành bơm tinh trùng vào buồng tử cung.
• Giữ lối sống lành mạnh là cần thiết, từ bỏ ngay thói quen thức khuya, sử dụng các chất kích thích như: rượu, bia, nước tăng lực, có gas, thuốc lá.
• Chi phí: các cặp vợ chồng đặc biệt quan tâm tới chi phí bơm tinh trùng cũng như hiệu quả mà phương pháp này mang lại. Nhìn chung, chi phí bơm tinh trùng cũng tùy thuộc khá nhiều vào chất lượng của dịch vụ và cơ sở y tế bạn lựa chọn thực hiện. Thông thường dao động trong khoảng 5 triệu – 8 triệu đồng cho một gói dịch vụ gồm: sàng lọc tinh trùng, thuốc kích thích buồng trứng, bơm tinh trùng và thuốc dưỡng sau khi bơm.

Quy trình bơm tinh trùng

Sau khi được thăm khám và làm các xét nghiệm chuyên sâu, nếu kết quả thăm khám cho thấy nguyên nhân hiếm muộn có thể giải quyết được bằng phương pháp này và người vợ đủ điều kiện thực hiện. Bác sĩ sẽ lên lịch, đưa ra phác đồ điều trị cụ thể. 

Dựa trên nguyên tắc làm giảm các tác động bất lợi của môi trường âm đạo và chất nhầy cổ tử cung lên tinh trùng; đồng thời đưa tinh trùng đến vị trí gần trứng nhất, quy trình bơm tinh trùng IUI hiện nay thường bao gồm 3 bước: Kích thích buồng trứng – Chuẩn bị tinh trùng – Bơm tinh trùng. Quá trình bơm tinh trùng vào tử cung IUI được thực hiện như sau:

Bước 1: Kiểm tra sức khỏe sinh sản

Sau bước thăm khám cơ bản ban đầu, các bác sĩ sẽ chỉ định cho cặp vợ chồng đi siêu âm, làm các xét nghiệm cụ thể như kiểm tra hormone, công thức máu, miễn dịch, nước tiểu, niệu đạo, âm đạo… Vào ngày thứ 2- 3 của chu kỳ kinh nguyệt, bác sĩ sẽ kiểm tra niêm mạc ở tử cung và kích thước noãn của hai buồng trứng.

Bước 2: Bơm thuốc kích trứng cho người vợ

Sau khi kiểm tra sức khỏe của người vợ không có vấn đề gì, bác sĩ sẽ dùng thuốc kích trứng trong khoảng 10 – 14 ngày.

Bước 3:  Theo dõi sự tăng trưởng của trứng

Khi thuốc kích trứng đã được bơm cho người vợ, tùy thuộc vào cơ địa mỗi người mà bác sĩ sẽ chỉ định thời gian siêu âm để kiểm tra khả năng đáp ứng của trứng với thuốc. Đối với những trường hợp người vợ bị đa nang buồng trứng thì thời gian kích trứng có thể lên đến 4 tuần.

• Với thuốc kích thích ở dạng tiêm, người vợ sẽ được tiêm vào buổi tối hàng ngày.
• Sau khi noãn chín và đạt đủ kích thước tiêu chuẩn, người phụ nữ sẽ được tiêm thuốc kích trứng vào khoảng thời gian phù hợp.

Bước 4: Lấy và sàng lọc tinh trùng từ người chồng

Sau khi tinh trùng đã được lấy ra, các bác sĩ sẽ tiến hành sàng lọc, loại bỏ tinh trùng kém chất lượng, yếu, dị dạng, chứa kháng thể kháng tinh trùng hay lẫn tạp chất. Sau khi sàng lọc, thu được khoảng 0,2 – 0,3ml tinh dịch cô đặc với những tinh trùng chất lượng tốt nhất. Nếu nhiều hơn chỉ số cho phép, khi bơm tinh trùng bị chảy ngược ra ngoài, đồng thời kích thích gây nên co thắt tử cung của người vợ.

Bước 5: Thực hiện thủ thuật IUI bởi bác sĩ có chuyên môn

Khi đã hoàn tất các bước kể trên, các bác sĩ có chuyên môn sẽ thực hiện thủ thuật bơm tinh trùng vào buồng tử cung của người vợ. Thời gian thực hiện là sau khoảng 32 – 38h sau khi tiêm hormone kích thích trứng rụng. 

Bơm tinh trùng vào buồng tử cung không gây đau đớn cho phụ nữ bởi ống bơm rất mềm và nhỏ, thủ thuật diễn ra rất nhanh. 

Bước 6 : Nghỉ ngơi tại chỗ 30 – 45 phút

Để tinh trùng làm tổ ổn định trong tử cung và theo dõi tình trạng, tránh những bất thường xảy đến với người phụ nữ, các bác sĩ sẽ chỉ định cho chị em nghỉ ngơi tại chỗ 30 – 45 phút.

Bước 7: Thăm khám và kiểm tra sức khỏe thai nhi định kỳ

Thăm khám và kiểm tra sức khỏe định kỳ theo chỉ định của bác sĩ là bước cần thiết nhằm kịp thời phát hiện những bất thường, biến chứng (nếu có). Đồng thời, kiểm tra được sự phát triển của trứng.

Cách bơm tinh trùng

Kỹ thuật bơm tinh trùng vào tử cung được thực hiện như sau:

Số lần thực hiện bơm tinh trùng IUI tùy thuộc vào sự chỉ định của bác sĩ điều trị. Thông thường sẽ có tần suất như sau:

• 1 lần: 36 giờ sau tiêm β-hCG kích trứng.
• 2 lần: 24 giờ và 36 giờ sau tiêm β -hCG.

Thủ thuật bơm tinh trùng được thực hiện theo 3 bước sau:

• Bước 1: Bác sĩ đặt mỏ vịt nhẹ nhàng mở âm đạo để nhìn rõ cổ tử cung. Lau âm đạo, cổ tử cung bằng nước muối sinh lý.
• Bước 2: Chuẩn bị bơm tiêm 1 ml và catheter dùng trong IUI.
• Bước 3: Đưa catheter qua cổ tử cung vào buồng tử cung khoảng 5-6 cm, tránh chạm đáy tử cung. Bơm nhẹ nhàng tinh trùng vào buồng tử cung cho đến hết. Rút catheter nhẹ nhàng ra khỏi cổ tử cung.

Tất cả các thao tác trên đều được bác sĩ chuyên môn thực hiện rất nhẹ nhàng và nhanh chóng để tránh tối đa việc gây tổn thương đến tử cung cũng như ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng. Do vậy bơm tinh trùng vào buồng tử cung không gây đau đớn cho phụ nữ.

Sau khi bơm bao lâu tinh trùng gặp trứng

Trứng sau khi rụng sẽ di chuyển đến vị trí thuận lợi ở ống dẫn trứng để chờ các tinh trùng đến. Thông thường, trứng chỉ duy trì được ở đây khoảng 24 giờ. Còn tinh trùng sau khi được bơm vào cũng sẽ di chuyển đến đây để gặp trứng và thụ thai, quá trình này diễn ra trong khoảng 12 tiếng.

Nếu thuận lợi, quá trình tinh trùng gặp trứng chỉ diễn ra trong khoảng 45 phút. Nếu có trở ngại trong quá trình di chuyển có thể mất khoảng 12 tiếng. Còn nếu bơm tinh trùng khi trứng chưa rụng thì sẽ phải chờ từ 2 – 3 ngày mới có thể gặp trứng.

Bơm tinh trùng bao lâu thì có thai

Theo ThS.BS Duyên, bơm tinh trùng bao lâu thì có thai sẽ phụ thuộc vào chất lượng của trứng và tinh trùng, sức khỏe người mẹ. Nếu chất lượng tinh trùng, trứng và sức khỏe mẹ tốt thì thời gian có thai sẽ diễn ra nhanh chóng. Thông thường, phương pháp IUI xác định có thai khi thai đã bám vào niêm mạc tử cung của người mẹ để làm tổ. Thời điểm trứng và tinh trùng gặp nhau cho đến khi làm tổ là khoảng 7 – 10 ngày. Như vậy, sau khi bơm tinh trùng 7 – 10 ngày thì chị em có thể đã biết mình có thai hay không. Chị em lưu ý, thời điểm có thai ở mỗi người sẽ khác nhau.

Sau 7 – 10 ngày, cơ thể của chị em sẽ xuất hiện nhiều dấu hiệu có thai. Lúc này chị em có thể dùng que thử thai để kiểm tra. Hoặc chờ đến ngày thứ 14, quay lại cơ sở y tế để kiểm tra chỉ số hCG. Chỉ số hCG chỉ xuất hiện khi chị em đã mang thai, nên làm xét nghiệm này sẽ đảm bảo chính xác hơn.

Dấu hiệu nhận biết có thai sau IUI

Sau 7 – 10 ngày bơm tinh trùng vào buồng tử cung, nếu mang thai thành công, các chị em sẽ gặp một số dấu hiệu sau đây.

• Xuất hiện máu báo thai kỳ
• Tăng thân nhiệt
• Bị chuột rút
• Ốm nghén
• Đau tức ngực
• Chậm kinh

Các chị em cần lưu ý theo dõi tình trạng xuất huyết và các hiện tượng. Nếu bất thường phải đi khám ngay vì có thể đó là triệu chứng của bệnh lý khác.

Sau khi bơm tinh trùng cần kiêng gì?

Bên cạnh quan tâm đến vấn đề sau bơm IUI bao lâu thì tinh trùng gặp trứng, bao lâu thì thụ thai. Chị em cũng cần lưu ý một số vấn đề sau khi bơm IUI.

• Sau khi làm IUI, nên nghỉ ngơi theo dõi tại cơ sở y tế để bác sĩ nắm rõ được tình trạng sau khi bơm. Lúc này, cũng nên hạn chế đi lại, tốt nhất nằm một chỗ khoảng 30 phút.
• Kiêng quan hệ tình dục khoảng 3 – 5 ngày để tránh ảnh hưởng đến quá trình thụ tinh.
• Có thời gian nghỉ ngơi hợp lý, không được thức khuya, 
• Chị em vẫn có thể đi làm bình thường nhưng không được làm việc nặng nhọc hay làm quá sức.
• Có chế độ ăn uống hợp lý, đầy đủ những chất cần thiết cho thể, đặc biệt cho việc thụ thai.
• Giữ tâm lý thoải mái, vui vẻ, không nên quá nặng nề về chuyện mang thai, sinh con.
• Theo dõi những thay đổi của cơ thể để có hướng xử lý kịp thời.
• Thăm khám theo lịch hẹn của bác sĩ để đánh giá tình trạng mang thai.

Dấu hiệu bơm tinh trùng IUI không thành công

Thời điểm để thực hiện thăm khám và test nồng độ Beta hCG thường sau 2 – 3 tuần kể từ ngày thực hiện liệu pháp, nếu que thử thai âm tính, nồng độ Beta hCG không đạt đủ giá trị để chẩn đoán và không phát hiện túi thai trên siêu âm thì phương pháp bơm tinh trùng IUI được cho là thất bại. Ngoài ra, còn có những dấu hiệu khác giúp nhận biết IUI không thành công, bao gồm:

• Ra máu âm đạo nhiều: Khi phôi bắt đầu làm tổ trên niêm mạc tử cung người mẹ, hiện tượng chảy máu âm đạo có thể sẽ xảy ra, tuy nhiên chỉ xuất hiện khoảng 1 – 2 giọt, đó thường là dấu hiệu của việc thực hiện bơm tinh trùng thành công. Ngược lại, khi âm đạo chảy nhiều máu, máu chảy từ buồng tử cung, điều này cảnh báo một thai kỳ thất bại sớm (sảy thai lưu sớm) hoặc máu này chỉ là máu kinh bình thường. Điều này cho thấy phương pháp thụ tinh nhân tạo đã không thành công.
• Quá trình kinh nguyệt vẫn diễn ra bình thường, không bị trễ kinh: Nếu hiện tượng hành kinh vẫn diễn ra đều đặn, điều này là dấu hiệu hết sức rõ ràng cho thấy người phụ nữ không hề mang thai và đồng nghĩa với việc phương pháp IUI đã thất bại. Để chắc chắn với nhận định, chị em nên dùng que thử thai hoặc đến gặp bác sĩ để được đánh giá khả năng mang thai.
• Không có hiện tượng ốm nghén hoặc các dấu hiệu khác liên quan đến thai nghén: Khi mang thai, lượng hormone thai nghén bao gồm Estrogen và Progesterone trong cơ thể sẽ tăng lên đáng kể, đây là nguyên nhân khiến chị em có các triệu chứng của việc mang thai như buồn nôn khi ngửi thấy một mùi nào đó, nôn và cơ thể thường xuyên mệt mỏi, tức ngực, buồn ngủ… Nếu không có hiện tượng này thì khả năng phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung đã thất bại.

Thực tế cho thấy, bơm tinh trùng là một biện pháp thụ tinh nhân tạo mang lại hiệu quả cao, nhiều cặp vợ chồng chỉ cần thực hiện bơm tinh trùng một lần đã có thể thụ tinh và có thai một cách tự nhiên. Tuy nhiên, cũng có nhiều cặp đôi chưa được may mắn như vậy, đã thực hiện bơm tinh trùng 3 – 5 lần nhưng vẫn không thể thụ thai tự nhiên thành công do nhiều nguyên nhân. Trong trường hợp này, bác sĩ chuyên khoa sẽ tư vấn cho các cặp đôi thực hiện phương pháp khác, có tỷ lệ thành công cao hơn là IVF (Thụ tinh ống nghiệm). 

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho các bạn những thông tin đầy đủ về phương pháp bơm tinh trùng vào tử cung. Nếu bạn vẫn còn những băn khoăn cần được giải đáp, hãy vui lòng chọn [TƯ VẤN TRỰC TUYẾN] để được các bác sĩ tư vấn cụ thể hơn