Đừng tự ý dùng thuốc bôi viêm da dị ứng nếu chưa biết những điều này

Hiện nay, có nhiều loại thuốc bôi viêm da dị ứng mang lại hiệu quả khá quan trong việc cải thiện các triệu chứng bệnh khó chịu nhưng không thể sử dụng chúng một cách tuỳ tiện. Bởi mỗi loại thuốc điều trị đều có công dụng và chỉ định khác nhau và việc dùng sai thuốc có thể khiến tình trạng da tồi tệ hơn. Vì vậy, việc hiểu rõ bệnh lý và tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ chuyên khoa chính là cách tốt nhất giúp đạt hiệu quả điều trị tốt nhất, đồng thời tránh những rủi ro không đáng có.

Trong bài viết dưới đây, bác sĩ Nguyễn Thị Quy, Trưởng khoa Da liễu tại phòng khám Đa khoa Quốc tế Hà Nội sẽ chia sẻ cụ thể hơn về các loại thuốc bôi viêm da dị ứng.

Sơ lược về bệnh viêm da dị ứng

Viêm da dị ứng là tình trạng da nổi mẩn đỏ, viêm ngứa do sự phản ứng quá mức của hệ miễn dịch với các dị nguyên như phấn hoa, mạt bụi, mỹ phẩm, lông động vật, thời tiết, hay thậm chí là thức ăn (đậu phộng, sữa, hải sản). Đôi khi viêm da dị ứng có liên quan đến yếu tố di truyền, thường gặp ở những người có tiền sử gia đình mắc các bệnh lý liên quan đến dị ứng như hen suyễn, sốt cỏ khô (viêm mũi dị ứng).

Viêm da dị ứng là bệnh da liễu có tính chất kéo dài (mãn tính) với xu hướng bùng phát thành từng đợt khi gặp điều kiện thích hợp, đặc biệt là trong thời tiết khô hanh, lạnh hay thường xuyên tiếp xúc với các tác nhân gây kích ứng khác.

Biểu hiện đặc trưng của bệnh là những vùng da đỏ có giới hạn rõ tập trung cơ hai bên má, mũi, trán hoặc các mặt duỗi chi trên, chi dưới. Kèm theo đó là triệu chứng ngứa ngáy, khô da, nổi mụn nước gây lở loét nếu có thường xuyên gãi ngứa.

Bệnh viêm da dị ứng không gây nguy hiểm nhưng nếu không kiểm soát tốt triệu chứng, bệnh ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày, gây mất thẩm mỹ và khiến người bệnh tự ti trong thời gian dài.

Thuốc bôi viêm da dị ứng

Theo Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Quy – Trưởng khoa Da liễu tại phòng khám Đa khoa Quốc tế Hà Nội: “Bệnh viêm da dị ứng khởi phát do sự tương tác giữa nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm yếu tố cơ địa, hệ miễn dịch và các dị nguyên trong môi trường sống. Vì thế, các phương pháp điều trị hiện nay đều nhằm mục đích cải thiện, kiểm soát triệu chứng khi bệnh khởi phát nhưng không thể điều trị triệt để tình trạng viêm da dị ứng.

Hiện nay, nguyên tắc điều trị viêm da dị ứng được áp dụng tại các cơ sở y tế chuyên khoa là phối hợp điều trị tại chỗ với điều trị toàn thân, điều trị theo từng giai đoạn bệnh kết hợp với chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý. Trong đó, thuốc bôi viêm da dị ứng được bác sĩ chỉ định trong các trường hợp viêm da từ nhẹ đến trung bình với mức độ tổn nhỏ.”

Dưới đây là một số loại thuốc chữa viêm da dị ứng được dùng phổ biến hiện nay:

Kem dưỡng ẩm

Kem dưỡng ẩm là sản phẩm không thể thiếu trong liệu trình điều trị viêm da dị ứng. Kem dưỡng ẩm có bàng thành phần lành tính, bao gồm nước, chất khóa ẩm, giữ ẩm (glycerol, axit lactic) và chất làm mềm da như glyceryl stearate, glycol, sterol đậu nành bôi trơn, …

Ngoài công dụng cấp ẩm, làm mềm da, ngăn ngừa sự mất nước qua da, kem dưỡng ẩm còn giúp khôi phục chức năng hàng rào bảo vệ da và hỗ trợ giảm viêm, giảm ngứa.

Trong trường hợp viêm da nhẹ, kem dưỡng ẩm có thể được dùng làm thuốc điều trị với chức năng quan trọng trong điều trị duy trì và ngăn chặn nguy cơ bùng phát. Để đạt hiệu quả tốt nhất, người bệnh nên dùng kem ít nhất 2 lần mỗi ngày và thoa kem trong vòng 3 phút sau khi tắm/làm sạch da.

Lưu ý: mỗi lần bôi lấy một lượng kem đủ dùng bằng một chiếc muỗng sạch để tránh nhiễm khuẩn.

Thuốc Steroid bôi viêm da dị ứng

Thuốc chứa steroid bôi ngoài da được điều chế dưới dạng kem, gel hoặc thuốc mỡ với nồng độ khác nhau được dùng để kiểm soát tình trạng viêm da dị ứng mức độ nhẹ đến trung bình. Thuốc cũng được sử dụng trong điều trị viêm da mức độ nặng, tuy nhiên cần giảm liều khi kết hợp với các phương pháp điều trị khác.

Thuốc bôi steroid phát huy hiệu quả chống viêm, ức chế miễn dịch và giảm nhanh các triệu chứng khó chịu song vẫn đảm bảo an toàn nếu người bệnh dùng thuốc đúng chỉ dẫn của bác sĩ. Tuy nhiên, với vùng da mỏng, nhạy cảm như mặt, bộ phận sinh dục, các nếp gấp da trên cơ thể, đặc biệt da của trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh, cần thận trọng khi sử dụng thuốc để phòng ngừa các tác dụng phụ gây tổn thương da.

Thuốc ức chế miễn dịch tại chỗ

Thuốc bôi viêm da dị ứng chứa hoạt chất ức chế calcineurin mang lại hiệu quả tốt trong điều trị viêm da từ nhẹ đến trung bình. Thuốc không chỉ điều hòa hoạt động của hệ miễn dịch mà còn có khả năng chống viêm tốt. Đặc biệt không gây mỏng da hay làm tổn thương da nên rất phù hợp với những vùng da đặc biệt nhạy cảm như mặt, cơ quan sinh dục và các vùng da có nếp gấp. Nhưng trong giai đoạn đầu sử dụng, người bệnh có thể gặp một số tác dụng phụ như nóng rát, ngứa nhẹ hoặc hơi châm chích da.

Thuốc sát khuẩn tại chỗ

Dung dịch sát trùng tại chỗ với nồng độ không quá cao được chứng nhận về hiệu quả làm sạch vết thương mà không gây thêm kích ứng do da. Vì thế, sản phẩm phù hợp với những người bệnh viêm da dị ứng có cơ địa nhạy cảm.

Tuy nhiên, người bệnh nên dùng dung dịch sát trùng với kem dưỡng ẩm hay các chất làm mềm da để duy trì độ ẩm và tránh gây khô da.

Một số lưu ý khi sử dụng thuốc bôi viêm da dị ứng

Mặc dù thuốc bôi viêm da dị ứng an toàn, ít gây kích ứng hơn so với thuốc đường uống nhưng chúng vẫn tiềm ẩn nguy cơ gây ra tác dụng phụ nếu người bệnh cẩn trọng trong quá trình dùng thuốc điều trị viêm da dị ứng. Vì thế, để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình dùng thuốc, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Không bôi thuốc quá thời gian quy định. Đối với các loại thuốc có chứa corticosteroid, việc dùng thuốc trong thời gian dài có thể dẫn đến nhiều tác dụng phụ như teo da, mạch, hoặc làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Thời gian điều trị khoảng từ 1-2 tuần, và nếu cần điều trị lâu hơn, bác sĩ sẽ chỉ định cách giảm dần liều lượng để tránh tác dụng phụ.
• Thoa một lượng thuốc bôi viêm da dị ứng vừa đủ, không nên dùng quá nhiều bởi không những không làm tăng hiệu quả điều trị mà còn có thể làm tăng nguy cơ phản ứng hoặc gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.
• Không tự ý kết hợp thuốc: Một số bệnh nhân có thể nghĩ rằng kết hợp nhiều loại thuốc bôi cùng lúc sẽ tăng hiệu quả, nhưng điều này có thể gây ra tương tác thuốc hoặc phản ứng kích ứng trên da. Tất cả các loại thuốc cần được sử dụng theo đúng hướng dẫn của bác sĩ.
• Rửa tay sạch sẽ và làm sạch vùng da tổn thương trước khi dùng thuốc điều trị viêm da dị ứng. Điều này giúp phòng ngừa nguy cơ lây lan vi khuẩn từ tay lên vùng da dị ứng. Sau khi bôi thuốc, cần rửa lại tay để tránh lan thuốc sang các vùng da khác, đặc biệt là vùng mắt.
• Trước khi áp dụng trên vùng da rộng, người bệnh nên thử nghiệm trên vùng da nhỏ trước (thường là bên trong cổ tay) để xem có phản ứng bất thường nào hay không. Nếu có biểu hiện bất thường, cần ngừng sử dụng thuốc và ngay lập tức đến cơ sở y tế để được bác sĩ hỗ trợ kịp thời.
• Không tự ý ngưng thuốc trước thời gian quy định, cả khi triệu chứng bệnh có dấu hiệu thuyên giảm.
• Trường hợp thuốc bôi viêm da dị ứng không cải thiện được triệu chứng, cần trao đổi lại với bác sĩ để được điều chỉnh đơn thuốc phù hợp.
• Không nên chia sẻ thuốc với với người khác bởi tình trạng bệnh của mỗi người khác nhau, kéo theo thuốc điều trị cũng có nhiều khác biệt. Việc dùng chung thuốc với người khác có thể gây kích ứng hoặc dẫn đến các tác dụng phụ không mong muốn.
• Trong quá trình sử dụng thuốc bôi, cần tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời hay các chất dễ gây kích ứng như bột giặt, xà phòng, các sản phẩm chăm sóc da chứa cồn, hương liệu, chất bảo quản.
• Tái khám đúng lịch hẹn để được bác sĩ kiểm tra hiệu quả hấp thụ thuốc.

Phương pháp điều trị viêm da dị ứng bên cạnh thuốc bôi viêm da dị ứng

Căn cứ vào tình trạng viêm da dị ứng cũng như cơ địa người bệnh, bác sĩ sẽ kê thêm thuốc viêm da dị ứng đường uống và hướng dẫn cách chăm sóc da tại nhà:

Dùng thuốc điều trị viêm da dị ứng đường uống

Trường hợp viêm da dị ứng mức độ nặng và việc dùng thuốc bôi viêm da dị ứng tiếp xúc không mang lại hiệu quả thì bác sĩ sẽ chỉ định thêm một số loại thuốc chữa viêm da dị ứng đường uống như thuốc kháng sinh, thuốc kháng histamin và thuốc kháng viêm. So với thuốc bôi thì thuốc trị viêm da dị ứng đường uống giúp kiểm soát triệu chứng nhanh chóng và ngăn chặn bệnh tiến triển phức tạp.

Tuy nhiên, thuốc chữa viêm da tiếp xúc dị ứng đường uống dễ gây tác dụng phụ, đặc biệt là những người có cơ địa nhạy cảm nên người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng. Trong quá trình dùng thuốc, cần tuân thủ đúng chỉ dẫn của bác sĩ về liều lượng và thời gian sử dụng, đồng thời báo ngay với bác sĩ nếu nhận thấy các dấu hiệu bất thường.

Hỗ trợ điều trị viêm da dị ứng tại nhà

Ngoài việc dùng thuốc chữa viêm da dị ứng tiếp xúc, người bệnh cần chăm sóc da tại nhà đúng cách để giảm ngứa, giảm phát ban và phòng ngừa nguy cơ tái phát bệnh:

• Giữ ẩm cho da thường xuyên bằng cách sử dụng kem dưỡng ẩm, làm mềm da không chứa hương liệu, cồn hay các chất kích thích khác. Nên bôi dưỡng ẩm từ 2-3 lần mỗi ngày, đặc biệt là sau khi tắm hoặc khi da khô.
• Chọn trang phục rộng rãi, ưu tiên chất vải cotton mềm mại giúp giảm ma sát và tạo cảm giác thoải mái,cho da.
• Khi đi ra ngoài, nên bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời bằng cách mặc áo dài tay, đội mũ, đeo kính râm. Có thể sử dụng các loại kem chống nắng lành tính (cần tham khảo ý kiến bác sĩ).
• Xây dựng chế độ ăn uống cân bằng và giàu dinh dưỡng để tăng cường sức khỏe và nâng cao hệ miễn dịch cho da. Tăng cường bổ sung các loại trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt và các nguồn protein lành mạnh.
• Uống ít nhất 8 ly nước mỗi ngày (tương đương 1,5 – 2 lít) và tăng cường nước khi tiết nóng hoặc khi tập thể dục.
• Tránh xa loại thực phẩm gây dị ứng, không nên ăn dù chỉ với một lượng nhỏ. c Một số thức ăn dễ gây dị ứng như lạc, thịt bò, hải sản, sữa, trứng,…

Bài viết cung cấp thông tin về thuốc bôi viêm da dị ứng và chia sẻ một số lưu ý trong quá trình dùng thuốc. Mặc dù thuốc trị viêm da dị ứng mang lại hiệu quả tích cực trong kiểm soát triệu chứng và ngăn chặn nguy cơ tái phát nhưng người bệnh cần dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn và hạn chế tác dụng phụ không mong muốn.